Ramazon-mayramazon
Hamon esimda. Ramazon oyi kirib kelsa, ayniqsa, biz bolalar uchun bayram bo'lib ketardi.
Oilamiz dasturxoni har qachongidan-da mo'l, fayzli bo'lib ko'zga tashlanardi, nazarimda. Qay bir xonadonga kirmaylik, cho'ntagimiz shirinliklarga to'lib qaytardik. Qo'ni-qo'shni, qarindosh-urug'larimiz o'rtasida o'zaro bordi-keldi ko'payardi. Toshqiniso kampirning eshigi oldida uzala tushib, o'tgan odamga hamla qilishga odatlangan Olapar ham bu oyda “muloyim” bo'lib qolgandek bo'lardi. Hamma narsa o'zgacha ko'rinish, rang olgandek. Hassaga suyangan Zebuniso enamni savolga tutardim.
— Ramazon oyini hamma yaxshi ko'radimi?
— Albatta, — deya qadoq qo'llari bilan boshimni silaydi enam. U — oylar sultoni, bu kunlarda yomonlik o'rnini yaxshilik egallaydi, qorong'i zulmat yorug'likka yuz tutadi. Shaytonlar kishanlanib, yaxshilik, mehr-oqibat rishtalari quloch yozadi. Bir burda nonni boshqalar bilan baham ko'radigan bu oyda birovning ko'nglini og'ritib, to'polon qilish yaramaydi. Kattalarga salom berish, kichiklarni himoyalash kerak…
— Ramazon aytib bering, — deya issiq bag'ridan asta bosh ko'tarib, yuzlanaman. Enam biroz o'yga tolib, ohista xirgoyi boshlaydi…
Ramazon-mayramazon,
Muhammad ummatiga bayramazon,
Ramazon ayta-ayta odatim bor,
Yoqamda o'ttiz kunlik qadog'im bor.
Bu qadoqning biri qani?
Bulturgi musulmonlar bu yil qani?..
Mahzun, shirali ohanglar xayolimni olib qochgandek bo'ladi. Enamning pinjiga kirib yuziga tikilaman, ko'zlari har qachongidan-da ravshanlashib, yuzlaridagi ajinlar yo'qolib borayotgandek bo'ladi.
Onam oshxonada iftorlik uchun surpa yozib, bir nimalar tayyorlash bilan andarmon. Miyamda savollar g'ujg'on o'ynaydi. Ramazon oyida har kuni surpa-taxta yozib, tansiq noz-ne'matlar tayyorlab charchamagan onamning xatti-harakatlariga razm solaman. Yuzlarida nolish yoki charchash, toliqish alomatlari yo'q. Qarab turib, g'ayratim jo'shib ketgandek bo'ladi.
— Tandirga g'o'zapoya olib kelib beraymi? — qilmoqchi bo'lgan ishimdan g'ururlanib.
— Umringdan baraka top, yaxshi bo'lardi.
Bu orada eshik ortidan sinfdoshim A'zam mo'ralab, atrofga razm solgach, imo qilib chorlaydi.
— Yur, qo'shni mahalladagilar bilan futbol o'ynaymiz.
Tandirga o'tin olib keliboq, ko'chaga otilaman. Ortimdan enamning xavotir ila aytgan nasihatlari elas-elas eshitiladi.
— Ehtiyot bo'linglar, urushmalaring. Ramazon oyida urushib bo'lmaydi…
Terlab-pishib uyga qaytaman. Hovlimizni tandirdan uzilgan issiq somsa, bo'rsildoq nonlarning muattar hidi tutib ketgan bo'ladi. Non to'la savatga qo'l uzataman. Onam koyib beradi:
— Qo'lingni yuv, ahvolingga qarab bo'lmaydi-ku!
Yugura borib, ariqda oqib turgan suvga egilaman.
— Muzdek suvga yuvinma, shamollab qolasan-a, — deya hassasini boshimga ko'tarib, enam ortimdan keladi. — Ha, bola tushmagur-ey… Mana bularni Sarvinisoga olib bor.
Qo'limga tugunga solingan issiq somsalarni tutqazadi. Ketar chog'im qo'shib qo'yadi: “Ramazon aytib kiringlar, yaqinda kelin olgan”.
Bir to'p bolalar Sarviniso xolaning eshigi oldida ramazon aytishni boshlaymiz:
Ramazon aytib keldik eshigingizga,
Xudoyim o'g'il bersin beshigingizga.
O'tirib chiqing, o'tirib chiqing,
Elpish tovoqni to'ldirib chiqing…
Hovlida lapanglab yurgan Sarviniso xolaning qorasi ko'rinadi.
— Girgittonlarimdan aylanay, kelaveringlar, — deya bizni ichkariga chorlarkan, keliniga yuzlanadi. — Salom bering, shirinliklardan olib chiqing. Sizga ham mana shunday o'g'il-qizlar nasib qilsin.
Boshiga oq shoyi tashlab olgan nozikkina kelin tavoze bilan egilib salom beradi. Nima qilarimizni bilmay o'ng'aysizlanib, bir-birimizga qarab, qiqirlab kulamiz. Sarviniso xola peshonamizdan o'padi. Dasturxonimizni turli noz-ne'mat, shirinliklar bilan to'ldirib tashlaydi. Biz yana Ramazon aytishni boshlaymiz:
Ramazon aytguvchilar,
Otini gul shohiga bitguvchilar,
Makkada bor Ali-bali,
Xudoyim o'g'il bersin, Ahmadali…
Sarviniso xola alqab-alqab, ortimizdan kuzatib qoladi…
* * *
Xotiralarga berilib, Ramazon aytib, eshik qoqib, bolalar kelganini sezmay qolibman. Ularga peshvoz chiqdim, sovg'a, shirinliklar ulashdim.
Ramazon aytib keldik eshigingizga…
Sodda va samimiy, chin ko'ngildan aytilgan bu qo'shiq ohanglari hanuzgacha quloqlarim ostida jaranglab turibdi…
Rasuljon KAMOLOV.
Farg'ona viloyati.