Tungi olishuv
(Bo'lgan voqea)
Bu voqeani yoshligimda rahmatli otamdan eshitgan edim.
O'tgan asrning elliginchi yillari…
Ikkinchi jahon urushida oyog'idan yaralanib, nogiron bo'lib qaytgan otamni xo'jalik raisi huzuriga chaqirib shunday deydi: “Eshmuhammad aka, bilasiz, xo'jaligimizning chorvasi tog'da, yaylovda. Ferma mudirimiz esa og'ir kasal bo'lib yotibdi. Shuning uchun vaqtincha fermani o'zingiz boshqarib turasiz. Birinchi qiladigan ishingiz — ertaga cho'ponlar oldiga borib, ularning holidan xabar oling. Ularga oziq-ovqat yetkazing!”
Shunday qilib, kechga yaqin yangi mudir fermaning peshonasi qashqa qorabayir otini minib, G'o'bdintog' etaklariga yo'l oladi. Yo'l olis emasmi, manzilga yetmay turib qorong'i tushadi.
To'rtala oyog'iga yangi nag'al qoqilgan ot tog' yonbag'ridagi adirlikdan bir maromda ketib borar, ikkala ko'zi go'sht-yog', non, oziq-ovqatga to'la xurjun ustiga o'tirib olgan otajonimiz qandaydir ashulani o'zicha xirgoyi qilib borardi.
Kutilmaganda, ot birdaniga to'xtab qoladi. Bu shunchalik tez sodir bo'ladiki, ot sohibi hatto egardan uchib ketay dedi. Ammo tezda o'zini o'nglab oldi-da, orqasiga qaradi. Besh-olti qadam narida nimaningdir sharpasi sezilganday bo'ldi, lekin qorong'ilikda hech narsa ko'rinmasdi.
Shunda qishloq odamlarining bu yerlarda och bo'rilar izg'ib yurishi haqidagi gaplarini esladi-yu, otamning eti uvishdi. Beixtiyor engashib, etik qo'njidagi pichog'ini sug'urib oldi.
Shu payt qorabayir qo'qqisdan oldinga qarab chopib ketdi. Endi chavandoz ham jilovni tortmas, otni o'z ixtiyoriga qo'yib bergan edi.
Shu zaylda qariyb 3-4 chaqirim keladigan masofani bosib o'tgan ot birdaniga taqqa to'xtadi. Eshmuhammad beixtiyor yana orqaga qaradi. Qaradi-yu, qo'rquvdan oyoqlarigacha muzlab, peshonasidan sovuq ter chiqib ketdi. Orqada kattaligi naq eshakday keladigan bo'ri ko'zlari yonib otning dumidan mahkam tishlab turardi. Chavandoz oldinga qarashga ulgurmay, qarsillagan tovushdan qalqib ketdi. Qorabayir paytini topib, orqa oyoqlari bilan yovuz jondorga kuchli zarba bergan edi. Shu ketganicha qariyb yarim soat yugurgan ot o'z sohibini eson-omon manziliga yetkazib borganida, vaqt yarim tunga yaqinlashib qolgan edi…
Cho'ponlarga bo'lgan voqeani aytib, oziq-ovqat, zarur topshiriqlar bergan otamiz ertalab orqaga, qishloqqa qaytadi.
Yo'lda ketayotib, tundagi olishuv sodir bo'lgan joyga yaqinlashar ekan, bozorga borayotgan odamlarning yo'l chetida to'planib, nimanidir tomosha qilayotganini ko'rdi. Ularga yaqinlashib otdan tushib, odamlar orasidan o'sha yoqqa qaradi.
Qarasa, ulkan yoldor ko'k bo'ri tuproqqa qorishib yotardi. Yirtqichning pastki jag'i ot tepkisi zarbidan sinib, osilib qolgan, bir ko'zi soqqasidan butunlay otilib chiqib ketgan, og'zidan oqqan qon esa chuqurchada xalqob bo'lib qotib qolgan edi…
Oqsoqollar bu ishni kim qilganini o'zlaricha taxmin qilishar, biri olib, biri qo'yib o'sha noma'lum qahramonni olqishlashardi.
Ularning aytishlaricha, bu bo'ri, asosan, tunda ov qilib, anchadan beri shu atrofdagi qishloq ahliga katta zarar keltirgan. Molu qo'ylarni-ku qo'yavering, hatto ikkita odamning ham umriga zomin bo'lgan ekan.
Otam hech kimga hech narsa demasdan davradan sirg'alib chiqadi-da, Qorabayirning yoniga kelib, uning bo'ynidan quchoqlagancha beixtiyor yig'lab yuborgan ekan.
Yor MUHAMMAD