Chustiy mahallasidagi o'zgarishlar
Toshkent shahar, Olmazor tumanidagi bir mahallaga taniqli shoir Chustiyning nomi berilgan. Mazkur mahallada turli yillarda rais bo'lib ishlagan kishilarni bilaman. Ularning ayrimlari hatto Chustiy kitoblarini ham o'qimagan edilar. “Shoir bo'lgan. Ammo-lekin yozganlarini o'qimaganmiz”, der edilar. Sohib Mirzayev mahalla fuqarolar yig'ini raisligiga saylanganidan keyin menga: “Siz shoirsiz. Chustiy ijodini tuzuk anglaysiz. Shu to'g'risida ma'lumot bering”, dedi.
Sohibjon mahallamizga ko'chib kelganiga besh yilcha bo'ldi. Injener oilasida tavallud topgan. Toshkent davlat politexnika instituti (hozirgi Toshkent davlat texnika universiteti)ning kimyo-texnologiya fakultetini bitkazgan. Poytaxtimizdagi ishlab chiqarish korxonalarida ishlagan. Keyin o'z sohasi bo'yicha tadbirkorlik bilan shug'ullangan. Ikki nafar farzandi bor. Rafiqasi bilan birgalikda ularni tarbiyalab, uyli-joyli qilgan. Uch nafar nevaraning bobosi.
Adabiyotga qiziqishini payqab, “Ana endi mahalla ishonchli qo'llarga o'tibdi”, deb o'yladim. Ochig'ini aytsam, shahrimizda yashayotgan ayrim mahalla rahbarlari shoirlarni umuman tanimaydilar, kitoblarini varaqlab ham ko'rmaganlar. Sohibjonga qarata Chustiy ijodidan bir-ikki namuna o'qidim:
Kimki o'z qadrini bilmas, bilmas odam qadrini,
Odam ermas bilmasa har kim bu olam qadrini.
Aylanib suv ustida oqqan somon yanglig' kishi,
Qolmagay girdobi g'amda bilsa bu dam qadrini.
Ey bahor elchisi, bog'da tutma pandingni darig',
Yaxshi bilsin subhidam gul bargi
shabnam qadrini.
— Juda ma'noli satrlar ekan, — dedi suhbatdoshim. — Haqiqatan ham, o'zining qadrini bilmagan boshqalarning qadrini bilmaydi-da. Demak, u odam qatoriga kirmaydi.
— Suv ustida oqqan somonga o'xshar ekan unaqa kishi, — dedim. — Somon parchasini girdob o'z domiga tortib ketaveradi.
Sohibjon xiyol o'ylanib turdi-da, uchinchi baytni o'zicha sharhladi:
— Bahor elchisiga shoir murojaat qilyapti: bog'da pandingni darig' tutma, toki tongda gul bargi shabnam qadrini bilsin. Bu yerda shabnam beg'uborlik timsoli emasmi?
— Xuddi shunday. Chustiy domla Alisher Navoiy ijodini mukammal bilgan ekanlar. Aynan shuning uchun ham 1939 yilda uni Chustdan Toshkent shahriga ishga taklif qilganlar. Chustiyning asl ism-familiyasi Nabixon Xo'jayev bo'lgan. U 1904 yilda Chust shahrida tavallud topgan. Tug'ilib-o'sgan shahrining nomini taxallus sifatida tanlagan. Mana, biz ham u tufayli Chust shahri nomini aytib turibmiz. Namanganning eng mashhur go'shasi. Chustiy domla 1983 yilda dunyodan o'tgan. Shu yerliklar ham uni tanigan, ko'rgan bo'lishi mumkin. Muqimiy teatrida direktor bo'lib ishlaganida aktyorlar orasida dovruq taratgan.
— Shunday mashhur insonni hozirgi yoshlar unchalik tanimaydi. Ma'rifiy tadbirlar o'tkazishimiz kerak ekan bu haqda.
Sohib Mirzayev mahalla raisi vazifasida ish boshlaganiga endigina to'rt oy bo'ldi. Shu qisqa vaqt oralig'ida u ko'plab tadbirlarni amalga oshirdi. Jumladan, mahallaga kiraverishda yangi beton ustunlar va yoritkich chiroqlar o'rnatildi. Ko'p qavatli uylarning tom qismi qayta ta'mirlandi. Mahalla hududiga 2500 dan ziyod gul va turli xil ko'chatlar o'tqazildi. Navro'z bayramida qozonda halim tayyorlanib, kam ta'minlangan oilalarga, qariyalarga tarqatildi. Bolalar bayramiga atab tadbir o'tkazildi. Beg'ubor kichkintoylar shunda nihoyatda shod bo'ldilar. Qurbon hayiti bayramida esa mahalladagi ehtiyojmand kishilarga turli mahsulotlar berildi.
Bu manzilga kelgan mehmonlar tomonidan Chustiy mahallasidagi fayz va ozodalik haqida samimiy, iliq so'zlar aytildi.
“Hamjihatlikda qilgan ishlarimiz natijasida “Namunali mahalla” degan e'tirofni qo'lga kiritdik, – deya quvonadi Sohib aka. — Biz mahallada ma'naviyatni taraqqiy ettirish borasida qayg'urishimiz kerak ekan, – dedi u.
Darhaqiqat, shunday. Agar odamlar o'z qadr-qimmatini bilmas ekanlar, boshqalarni ham qadrlamaydi. Bizningcha, Chustiy nomli mahalla raisi Sohib Mirzayevdan ko'p narsa kutishga haqlimiz. Chunki u ishni shoir Chustiy ijodini targ'ib etishdan boshlamoqda.
Komil JUMANIYoZOV,
O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasi a'zosi.