Ufqlar ortida zangori yo'l bor
Halima Ahmedova
Muallif haqida:
Halima Ahmedova — 1960 yilning 1 oktyabr kuni Buxoroda (hozirgi Navoiy viloyatining Qiziltepa tumani)da tug'ilgan. Toshkent davlat universiteti (hozirgi O'zbekiston Milliy universiteti)ning o'zbek filologiyasi fakultetida, Moskva oliy adabiyot kursida tahsil olgan. Shoiraning “Ko'zimning tili”, “Tungi marvarid gullar”, “Erk darichasi”, “Tiyramoh”, “Afsun”, “Umid soyasi”, “Nigoh qiblasi”, “Shafaq ibodati”, “Yosuman gulining soyasi”, “Tashbeh” “Yashil”, “Shudringli parchalar” singari ko'plab kitoblari chop etilgan.
O'zbekiston Yozuvchilar uyushmasi a'zosi.
OZODLIK
Sen bergan hayotni sevdim, tonmayman,
Bog'landim zanjirlar silsilasida.
Balki, yorishganman qaysidir bir payt
O'tkinchi kunlarning quv jilvasida.
Meni bu hayotdan ozod qil, ozod,
Qanotga aylantir ikki qo'limni.
Parvardigor, uchay baxtdan to'liqib,
Yo'q-yo'q, yubormay tur hali o'limni.
Mening ozodligim juda o'zgacha
Shamolga suyanib,
Shudringlarni ichib bo'lsam mast
Va hushimga qaytsam tebranib,
Musichalar berganda nafas.
Ko'zlari qabariq olamday
Qanot qoqsam ninachidek sabolarda.
(Ammo nechun ko'nglim aro suzib o'tar
Ishqning yodi
va gul hidi havolarda?)
va ruhimni tortib olsam xazonlardan,
ketsam,
ketsam sahrolarga yalangoyoq.
Yulg'unlar kuy chalib bersa
men g'addorga,
Ortingga qayt deya
hayqirsam baland.
Solday ergashib kelayotgan bahorga
Men tuganmas nedir istayman,
Yolg'onchi fasllar charchatar ba'zan,
Men o'zimni rad qilganim sayin menman.
To'rt faslni yuragimga ishq qamagan,
Alloh, qo'yvor ozodlikka chanqaganman.
Dengizlarning tushlariga kiray sho'xchan,
Yunusbaliq sani yo'qlab to'kkanda ashk.
Nilufargul taqib uzun sochlariga,
Suvparilar dengiz tushin
qilganda rashk.
Meni qo'yvor,
zanjirlarni uzib ketay,
Toqatim yo'q faryod ila nolishlarga.
Dardga to'lgan bu ko'nglimni o'rgatayin,
“Sarahbor”ni kuylayotgan qamishlarga.
Sen ko'rib turibsan,
har tongda,
Supurib tashlaydi shahar
olaytirib qorachig'ini
Uzilgan toqatlar,
singan sabrlar
Va o'layotgan haqiqat chinqirig'ini.
Sen ko'rib turibsan,
ojiz bandaman,
Boz ustiga sillam qurigan.
Susambilni topolmadim izlab
oltmish besh yil
Orzular sarg'aygan,
umid uringan.
Qo'yib yubor meni, Rabbim,
Bir oqayin olmadayin
Momo Havvo tushin aytgan daryolarda.
(Ammo nechun ko'nglim aro suzib o'tar
Ishqning yodi va gul hidi havolarda.)
Men ketarman olislardan-olislarga,
Xayrigullar bazmida bir raqsim qolgan.
Do'stim-ku yo'q,
g'animlarim sog'insalar,
O'zim ekkan daraxtlarda aksim qolgan.
Meni qo'yvor, ozodlikka chanqagan man,
Nafas urgin, nafas urgin, Parvardigor.
Qalbimdagi jarohatni davolarga
Va payvand qil
Telba ruhim Qayumarsning
Daraxtlari kuylab o'tgan navolarda.
(Ammo nechun ko'nglim aro suzib o'tar
Ishqning yodi va gul hidi havolarda.)
Qo'yib yubor mani endi, Parvardigor…
* * *
Ko'ksimga qamadim haydalgan ishqni,
Kishanlar yasadim qorong'i tundan.
Qonagan oyog'in ko'zimga surtib,
Bir yurak so'radim telba Junundan.
Vujudni xokistar etdi alanga,
Yaproqni kuydirdi tiyra bo'zlarim.
Qayta daraxt bo'lib yuksalarmanmi,
Tuproqqa to'lganda ishqli ko'zlarim?
Yaratgan, azobing ichra ochildim,
Garchi nigohingda nihon edim man.
Zaminga xokistar bo'lib qorishdim,
Qushlar ko'zidagi osmon edim man.
Ko'ksimga qamadim haydalgan ishqni,
Ashkim daryosidan yurakkinam nam.
Dilning ko'z yoshini qurita olmas
O'n sakkiz ming olam quyoshlari ham.
So'ngagim ichida oqqan bahorlar,
Yo Rab, muzlagaymi umrim so'ngida?
Mening ishqqa to'la o'jar yuragim
Chirsillab yonmoqda ko'zim o'ngida.
Yongan yuragimni ko'maman o'zim,
Yaproqlar bandida qolar dog'larim.
Bir kun daraxt bo'lib yuksalsam, Alloh,
Meni tanigaymi kuzgi bog'larim?!
* * *
Ufqlar ortida zangori yo'l bor,
Balki, u xayolim, balki afsonam.
Pokiza kunlarin shu yo'lga bog'lab,
Kechmoqda qismatim — yo'lovchi sanam.
Ufqlar ortida zangori yo'l bor…
Yuragim vujuddan ketar sitilib,
Yashayman kimningdir yodidan qochgan —
Adashgan arvohday unga intilib.
Ufqlar ortida zangori yo'l bor…
Ruhimni izlayman, qayda u, e voh?
Osmon, yulduzlarning qabrini ko'rsat,
Unda ko'milganmi ruhim begunoh?
Ufqlar ortida zangori yo'l bor,
O'lim erk ustiga qadalgan tug'dir.
Ketaman qontalash ufq ortiga,
Xayolim munavvar, yo'lim yorug'dir.
Ufqlar ortida zangori yo'l bor,
Hayqir, dalli dilim, sen nechun nigun?
Nega jim kechasan, la'livash qonim,
Sen kimning izisan, ko'zimdagi mung?
Ufqlar ortida zangori yo'l bor…
O'G'LIMGA DARSLIKLAR
(Turkum)
- Tabiat darsi
Har bitta daraxtda bir dil yashaydi,
Tikilgani sari o'sadi ko'nglim.
Ularga quloq sol, ularni tushun,
Daraxtlar aldashni bilmaydi, o'g'lim.
Jajji yuragingda kimning sog'inchi,
Sezaman, ne qilay, boshqadir yo'lim.
Senga dadangdan ham mehribon, yaqin,
Daraxtlar nomardlik qilmaydi, o'g'lim.
Jasur bo'l, ko'zingda ko'rmay sira yosh,
Har qanday alamni ichingga yut jim.
Do'stlardan azizroq, do'stlardan baland,
Daraxtlar hech qachon sotmaydi, o'g'lim.
Qachondir barvasta yigit bo'lursan,
Toleingni ko'rib to'lgaydir ko'nglim.
Ulardan sadoqat sabog'ini ol,
Daraxtlar xiyonat qilmaydi, o'g'lim.
- Adabiyot darsi
Goho bo'm-bo'sh ko'nglim oralab
Sudraladi kuzak shamoli.
Sarg'aygan gul yaproqlariga
Dilim chizar ishqning xayolin.
To'kilmoqda tomchilab umr
Malaklarning gul kosasidan.
Men tug'ilgan edim-ku bir kun
Yomg'irlarning sirli sasidan.
Daraxt edim, egilmas daraxt,
O'sardim nur emganim sayin.
Yashil dunyo sog'inchlarida
Bir kun xazon bo'lmog'im tayin.
Shoir edim, bebosh yuragim
Talashardi ruhim, samo, yer.
Men sendayin paytimda, o'g'lim,
Dalalarga o'rgatardim she'r…
O'g'lim, sendan boshqa kimim bor,
Ko'zlaringda oqadi dilim.
She'rday Majnun kunlarim haqqi,
Sen dunyoni shoir qil, o'g'lim!
- Matematika darsi
Men ancha bo'sh edim, toliqar edim,
Aqlim chalkashtirib ketganda sonlar.
Hali ham qalbimni o'rtaydi ba'zan —
Qalbi tenglamaga o'xshash insonlar.
Sen esa miriqib yechasan misol,
Jajji barmoqlaring yayrab sanaysan.
Meni g'amlarimdan ayirgin, desam,
Ishonib-ishonmay kulib qaraysan.
Hayot masalalar turkumi ekan,
Kimnidir kimidan ayirar o'lim.
Kimdir ko'paytirar cho'ntakda cho'g'ni,
Sen qalbda cho'g'ingni ko'paytir, o'g'lim.
Haqni nohaqlarga qo'shib qo'ymagin,
Kambag'alni boydan ayirma hech vaqt.
Mening bilimdonim, kichik oqilim,
Senga nasib bo'lsin men ko'rmagan baxt.
Bir kun vujudimdan ayriladi jon,
Qay ildiz ostida chirqirar dilim.
O'shanda men sevgan bir tup rayhonni
Qoraygan qabrimga qo'shib qo'y, o'g'lim.
* * *
Odam ketyapti, Havo ko'rinmas,
Ming yillik dardimga davo ko'rinmas,
Chanqagan sahroman, daryo ko'rinmas,
Rabbim,
nechun ishqning dilidan qochdim?!
Avvallar do'st edik, yuz burdi chaqmoq,
Vijdonim — chandilgan ming bitta yamoq,
Yodimdan chiqibdi dalayu so'qmoq,
Nega axir Nuhning selidan qochdim?!
Haqiqat tongida bo'lgandim ayon,
Yashadim fasllar qo'ynida pinhon,
Qarayman, yolg'onga belangan jahon,
Vohki, haqiqatning yo'lidan qochdim.
Osmon bemor edi, yer edi bemor,
Huzurimga keldi qontalash bahor,
Senga ishonmayman, dedim necha bor
Va so'ngra o'ngiyu so'lidan qochdim.
Hayot yelkamdagi og'ir tosh edi,
Vujudim dardlarga ming talosh edi,
Ko'nglim vujudimdan ancha yosh edi,
Mehribon Ajalning qo'lidan qochdim.
O'zim ham bilmayman, qanday ayolman?
Goho suv, gohida miskin shamolman,
Rabbim, bag'ishlagin, qora savolman,
Alanga edim-u, kulidan qochdim.
* * *
Kuz tuni kiradi g'amgin va go'zal,
Tinglayman yuragim larzasini jim.
Labimdan sirg'alib tushadi mahtal,
Shabnamda chayilgan bir so'z: sog'indim…
Kuzgi olmalarning nafasi o'tkir,
Jonimni yayratar bir sir muattar.
Shamolga aytaman: “Sen ham birga kir…”
Kirmaydi, u mendan yuz bora qaysar.
Kuz menga eslatar bolaligimni,
Tangaday sochilgan gujum barglari.
Arg'imchoqda qolgan hur shodligimni
Olib ketdi qachon qismat dardlari?
Meni yupatmagin, ey dilkash yomg'ir,
Ko'ksimda joylangan qancha sog'inch bor.
Garchi qishloq yuki juda ham og'ir,
Kunlar jilmayardi unda baxtiyor.
Bilmaysan, sog'inchdan hapriqar jonim,
Sog'indim qishloqi qushlar sasini.
Telbaday artaman to bor imkonim,
Olis xotiramning derazasini.
* * *
Menga nima bo'ldi, kulib yuribman,
Dilimga sanchilgan tikanlar bilan.
O, nechun bunchalar shakarguftorman
Jonimga baloni ekkanlar bilan.
Nafratim o'ldimi?
So'ndimi o'chim?!
Tumandan quyoshni, muzdan daryoni
Tortib olgan men emasmidim…
Savalagan o'sha qora riyoni.
Bugun men shamollar uchirgan xasman
Va yoki shakarga botirilgan qayg'u.
Bolamday erkalab o'stirgan hisni
Bugun sog'inaman, qaerlarda u?
Yuragim — zulmatga quvilgan soya,
Barbodim suratin chizadi kimdir.
Boshimga, yelkamga qo'ngan xazonlar
Go'yoki holimdan olar xavotir.
Hayot g'ajib tashlar tuyg'ularimni
Va yana ko'z tikar tinmay ko'nglima.
Kuzak hayqiradi, yig'laydi yomg'ir,
Seni yomon ko'rib qoldim, Halima…