“Yolg'onga o'rgatmang bizni!”

O'zbekiston Respublikasi Energetika vazirligi diqqatiga!

 

Millatimizning o'lmas shoiri Cho'lpon hazratlari “Xalq dengizdir, xalq to'lqindir” deya yuragidagi bor alam-hasratlarini bor bo'yicha to'kib tashlagan edi bir zamonlar. Oradan qariyb bir asr o'tyapti hamki, yana shu xalq endi ozod bo'ldik, erkimiz qo'limizda, mustaqil davlatmiz, deb ko'krak kerib, butun dunyoga maqtanib yurgan bir mahalida yangi, 2021 yil og'ir sinovlar bilan boshlanayotgani ko'ngilga g'ashlik solayapti. O'tgan yilning, yerdan chiqdimi, osmondan tushdimi, noma'lum hamon, koronavirus degan balo-qazolarning achchiq asoratlari tugar-tugamas, yurtdoshlarimizni ayni qish chillasida bugungi mushkul turmush zahmatlari kutib turgan ekanmi yo?

To'g'rirog'i, gap 4 yanvardan boshlab mamlakatimizning qator hududlari, avvalo, Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlarida energetika tizimida ro'y bergan jiddiy uzilishlar haqida ketyapti. Menga o'sha kuni kunduzi Kitob tumanidan sinfdoshim qo'ng'iroq qilib yozg'ira ketdi: “Avvalroq, qish arafasida kunlar sal-pal sovib kelayotgan mahal pesh emasdi-ku, lekin sovuq rosa zabtiga olayotgan kunlarda, ya'ni kecha saharda svet o'chuvdi. Biror kor-hol ro'y bergandir, yonib qolar deb peshingacha kutdik. Yolg'onmas, bir-ikki marta lipillab qo'ydi. Keyin umuman yo'qoldi. Xayriyatki, qishloqda yashaymiz, oz-moz o'tin, tappi g'amlagandik. Bitta xonada hammamiz jon saqlayapmiz. O'n kuncha bo'ldi, havo shu darajada sovuqki, anavi “Axborot”dagi ob-havochilarning ma'lumotiga mos kelmayapti…”

Shu zahoti ijtimoiy tarmoqqa chiroqsiz yashash azob ekanligi haqida kichkinagina izoh qoldirdim. Xoh ishoning, xoh ishonmang, yurtimizning turli burchaklarida yashayotgan yuzlab tanish-begona kishilar bu mavzuga oid dardlarini dasturxon qilishib ketishdi. “Shahrisabz markazida qurilgan 4 qavatli uyda yashaymiz, ertalabdan beri chiroq yo'q, domchilik, o'tin, pechka qurib bo'lmasa. Qalin kiyinib, yosh bolalarimni ko'rpaga o'rab zo'rg'a o'tiribmiz”, deb yozdi Ma'rufjon ismli yigit. Boysunda yashaydigan Ismoil aka degan chorvador fermerning diydiyosini o'qing: “Esimda, o'tgan yil yoz oyi oxirlarida Surxondaryoda umuman svetsiz, televizorsiz yashayotgan qishloq borligi haqida shov-shuvlar tarqalgandi. Hozir kelib ko'rishsin, deyarli hamma qishloqlarda ahvol shunday, amal-taqal qilib kun kechiryapmiz. Bu ahvolda bolalarimiz qanday ta'lim oladi, maktablar ham muzlab yotibdi. Internet zo'r, deb maqtanishadi yana Toshkentda o'tirib olgan kattakonlar. Qani, biror mardi bo'lsa shu kunlarda bizning tog'li qishloqlarga kelib yashasin ikki kungina, ko'radiganini ko'radi-ya!”

“Daryo” saytida e'lon qilingan “O'zbekiston bo'ylab elektr ta'minotida yuzaga kelgan nosozlik bartaraf etilayotgani ma'lum qilindi” degan xabarchaga ko'zim tushdi:

“O'zbekistonda 4 yanvar kuni elektr energiyasi ta'minotida uzilishlar kuzatilmoqda. Energetika vazirligi yuzaga kelgan muammo soat 23:00 ga qadar bartaraf etilishini ma'lum qildi.

Qayd etilishicha, soat 06:59 da va 10:10 da “Muborak neft va gaz qazib chiqarish boshqarmasi”ga qarashli neft va gaz qazib chiqarish konlarini elektr energiyasi bilan ta'minlab turgan “Neftchi” podstansiyasidan chiquvchi L-Zevarda 1-, 2- elektr uzatish tarmoqlari rele himoyasidan o'chgan.

Oqibatda elektr energiyasini ishlab chiqaruvchi issiqlik elektr stansiyalariga yetkazib berilayotgan tabiiy gaz soatiga 140-175 ming metr kubga qisqargan. Buning natijasida elektr energiyasi ta'minotida respublika hududlari bo'ylab 600-800 MVtgacha cheklovlar kuzatilmoqda.

“Ushbu yuzaga kelgan nosozlik maxsus brigada tomonidan soat 12:15 da bartaraf etilib, Zevarda, Janubiy Kemachi, Janubiy O'rtabuloq, Dengizko'l, Samontepa siquv kompressor stansiyalaridagi gaz haydash agregatlari qayta ishga tushirilmoqda. Natijada magistral gaz quvurlariga yetkazib berilayotgan tabiiy gaz sarfi qayta tiklana boshladi”, deyilgandi xabarda.

Avvaliga soat roppa-rosa kechqurun 23da Chiroqchida yashayotgan bir tanishimdan chiroq yondimi, deb so'radim. U ham 4 yanvar kuni kechroqqa borib, bir-ikki marta o'chib-yonganini aytdi. G'uzor tumanidagi 9-umumta'lim maktabi o'qituvchilaridan birining aytishicha, kunduzi soat 11 larda o'chgan chiroq kechasi to'qqizlar atrofida yongan, lekin dars o'tish imkoniyati umuman bo'lmabdi. Deyarli har kuni ahvol shunday, dedi muallim. Qashqadaryo viloyati markazi Qarshi shahrida yashovchi tadbirkor Baxtiyor To'rayevning izoh berishicha, bu yerda elektr ta'minotida uzilishlar kam ekan…

Qashqadaryolik filolog-o'qituvchi Ashraf Adinayevning ushbu fikrlariga alohida e'tibor qaratishingizni so'rayman: “Mantiqiy savol: kim ko'p kechirim so'raydi? Albatta, muttaham, kazzob va o'g'rilar. Bundan 4-5 yil avval kechirim so'rash u yoqda tursin, hatto xalqni mensimas edi bu tashkilot. Bizda energetika tarmog'i rivojlanmas ekan, faqat yashash uchun kurash davom etaveradi xolos. Taraqqiyot, madaniyat, ma'naviyat degan tushunchalar ikkinchi darajaga tushib qoladi. Bir haftadan ko'p bo'ldi, vohamizda bulduriq-sovuq havo oqimi hukmron. Suv trubalari muzlashi hamda elektr toki yo'qligi bois suv ham muammo. Tabiiy oqma gazdan-ku Kitob tumanimiz umidini ham uzgan, menimcha. Gaz ballonni ham bir oyga eplab, tejab ishlatib bo'lmayapti. Kimga, qaerga murojaat qilishni ham bilmaydi kishi. Chunki kechirim so'rab turgan (aybdordan) tizimdan qanday qilib najot so'raymiz? Prezidentimiz: “Yangi O'zbekiston — maktab ostonasidan, ta'lim-tarbiya tizimidan boshlanadi”, deya ta'lim sohasida islohotlar olib borayotgan bir paytda, energetikamiz hamon eskicha qoliplardan voz kecholmayotgani achinarlidir.

Ikki kundan buyon “O'zbekiston tarixi” telekanalidan xattotlikka oid Navoiy “Xamsa”larining kitobatiga doir ko'rsatuvni kutib kelayotgandim. Bir soat ichida uch marotaba chiroq o'chdi. Bunaqa kechirim so'rashlik kulgilimasmi? Xo'sh, energetika tarmog'ida sodir bo'layotgan nosozlikka nimalar sabab bo'lyapti? Muammolarning qachon, qaysi hudud, qanday holatda va qay tarzda bartaraf etilganligi haqida aniq, jo'yali axborot tarqatib, aholi noroziligini bartaraf etish nahot shu darajada qiyin bo'lsa?! Aholi qachongacha bunday og'ir holatda kun kechirishi mumkin?

Xorijda bu masala qanday hal etilgan deysizmi? Rossiyaning Chita va Nerchinsk shaharlarida shaxsan o'zim guvohi bo'lgan vaziyatni misol keltiraman. Kul rangli ko'k chiziqli furgondan bir nechta ko'k kostyumdagi energetika xodimlari qo'llaridagi qog'ozlarni xonadon eshiklariga yopishtirib ketishdi. Borib o'qisam, ertaga soat 11.00 dan 11.20 gacha tarmoqda yuzaga kelgan nosozlik uchun tarmoqda uzilish bӯladi, deb yozilgan. Bu o'n-o'n besh yil avvalgi vaziyat. Hozirda esa viloyat televideniesi orqali qaysi tuman yoki hududda qachondan qachongacha, nima sababdan uzilish bo'lishini bir kun oldin yoki o'sha kuni teleekran pastida “beguщiy strok” lar bilan ogohlantirishadi.

Bizda-chi, “beguщie lyudi” — odamlar nima qilishi, nima deyishini bilmay sarson-sargardon. Taklifim, dunyoning qaysi bir chekkasidagi bo'lar-bo'lmas axborotlarni, behuda, bema'ni narsalarni tomosha qilgandan ko'ra, o'z yurtimiz bilan hamnafas yashaganimiz ma'qul emasmi?”.

Telejurnalist Jo'ra Boborahmatovning aytishicha, Chiroqchi tumanidagi Chiyali qishlog'ida ham yangi yildan keyin elektr umuman yonmayotgan ekan. Hatto mol-hollarniyam sug'orishga suv yo'q, deyishibdi chiyaliliklar. Muzlagan suvni ichgan qo'y-qo'zilar nobud bo'layotgani haqida ham tashvishli xabarlar kelyapti, deydi hamkasbim.

Ayon bo'lishicha, gaz va chiroqsiz yashashga mahkumlar asosan qishloq aholisi ekanligi yanada ayanchlidir. Ana endi vazirlik tizimidagilar qanday bahonalarni to'qishlari mumkin? Ustiga ustak, Energetika vazirligi uyalmay-netmay noqulayliklar uchun iste'molchilardan uzr so'rashi ortiqcha emasmi? Bular kimning ustidan kulishyapti? Tag'in yana ayrim kazo-kazolar odamlarning elektr energiyasidan qarzdorliklari tufayli tizimda shunday kutilmagan uzilishlar bo'layotgani haqida ayyuhannos solayotgani-chi? Yil o'tib-o'tmay shaharlarni qo'yavering, olis-yaqin qishloqlardagi elektr o'lchagich asboblarini paypoq singari almashtiraverish qachongacha davom etadi? Nima, oddiy xalq sizning bunday “o'yin”laringiz ortida nimalar yotganini bilmaydi deb o'ylaysizmi?

O'tgan yilning 21 dekabr kuni hukumatda iqtisodiyot tarmoqlari, ko'p kvartirali turar-joylar, ijtimoiy soha ob'yektlarini qish mavsumiga tayyorlash va mavjud muammolarni bartaraf etishga bag'ishlangan yig'ilish bo'lib o'tganligi haqida axborot tarqatilgan va ana shu yig'ilishda Qashqadaryo viloyati hokimi Zoyir Mirzayev: “Viloyatimizning G'uzor, Chiroqchi, Qamashi, Shahrisabz va Kitob tumanlarida elektr energiyasi ta'minotida 8-12 soatgacha rejasiz uzilishlar kuzatilmoqda. Natijada aholi tomonidan haqli e'tiroz va noroziliklar ko'paymoqda. Sababi, ushbu hududlarda ko'pchilik aholi tog'li va qishloq joylarda yashaydi” deya bu borada amaliy ko'mak so'ragandi. Ko'tarilgan muammoga Bosh vazir alohida e'tibor qaratib, 2 kun ichida vaziyatni o'nglashga, rejasiz 8-12 soatlab uzilishlarni bartaraf etish bo'yicha mas'ullarga topshiriq berganligi ko'pchilikni quvontirgan edi. Tabiiyki, shundan so'ng ahvol ijobiy tomonga o'zgarganligi haqiqat. Lekin oradan ko'p o'tmay, ochig'i, yangi yilning ilk kunlari yana Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlarining ko'pgina tumanlarida elektr tizimida uzluksiz uzilish boshlangani haqida achinarli xabarlar tarqaldi.

Surxondaryo viloyatining Qiziriq, Bandixon, Angor, Muzrabot tumanlarida ham bu borada ahvol beshbattar. Har kuni chiroq ayni kechki ovqat payti o'chirib tashlanmoqda. Ayniqsa, Qiziriq tumanidagi “Istara”, “Kunchiqish”, “Yakkaterak” mahallalarida qish boshlangandan buyon elektr chirog'idan yurak o'ynog'i bo'lib qoldik, deya yozadi shu qishloqlarda yashovchi o'nlab fuqarolar. Hatto ichimlik suvi, tabiiy gaz, elektr toki bo'lmagach, zimiston qish kechalaridagi ahvolni bir ko'z oldingizga keltiring-a!

Bunday og'riqli dardu hasratlarni qog'ozga tushirishdan yurak og'rib, maqolamizga so'nggi nuqta qo'yilayotgan mahal, 5 yanvar kunduzi soat uchda Kitob tuman hokimligi bilan bog'landik. Mutasaddilardan biri shunday izoh berdi: “Afsuski, bu muammoning yechimini topolmayapmiz. Kechagi vazirlik axborotidan bo'lak hech qanday jo'yali ma'lumot yo'q. Vazirlikka necha marta bog'lanishga urinyapmiz. Foydasi bo'lmayapti. Odamlar 4 yanvar chiroq o'chganidan beri tinimsiz qo'ng'iroq qilyapti, mahalla oqsoqollari, keksalar, ayollar hokimlikka kelyapti najot istab. Eng tashvishlanarlisi, shahar markazida qurilgan namunali hovlilar va ko'p qavatli uylarda yashayotganlarga juda og'ir bo'lyapti. Qishloqlarda ham ahvol bundan-da chatoq.

Yana bir dahshatli tomoni shuki, bilasiz, O'zbekistonda Qashqadaryo va Surxondaryoning tog'li hududlarida o'rmonzorlar, yashil zonalar, ekologik toza maydonlar ko'p. Shu vaqtgacha aholi imkon qadar qish mavsumiga o'tin g'amlashda qiynalmasdi. Lekin bu yilgi qahratonda jabrlanayotgan odamlarga mo'maygina daromad topishni ko'zlayotgan olg'irlar tog' yon bag'irlaridagi ko'p yillik archalar, do'lanalar va boshqa eng foydali daraxtlarni shafqatsizlarcha kesib, falon pulga sotib yubormasligiga kim ishonadi? Hozir ayrimlar imkonsizlikdan o'z hovlisidan tashqariga chiqib, bog'lar va ko'cha-ko'ylardagi qarovsiz tut va boshqa mevali daraxtlarni ham o'tinlik uchun kesib, chopib ketish hollari uchrayapti. Oqibatda ekologik tanazzulga yuz tutamiz bu ahvolda ”.

Bilamiz, boshqa uch faslda ham har qanday qiyinchilik va mushkulliklarni mardona yengib kelayotgan xalqimiz ayni qishli-qirovli shu kunlarda duch kelayotgan og'riqli muammolari va javobsiz qolayotgan ayrim savollariga yechim izlash bitta vazirlik va mutasaddilar qo'lidan kelmasligi ayon. Lekin tashqarida qilich qayrab turgan qish faslining o'tishini turli xil vaj-korsonlar bilan kutib turganlarga aytar so'zimiz bitta: Prezidentimiz qayta-qayta ta'kidlab charchamayotgan xalqni rozi qilishdek muqaddas burch va vazifani uddalash uchun zarur chora-tadbirlarni ko'rish lozim. Qolaversa, qish mavsumiga tayyorgarlikni qishda emas, yozda, kuzda ko'zda tutishni qachon o'rganadi soha mutasaddilari? Ushbu savolni berishga majburmiz. Zero, shoir kuyinib yozganidek, “yolg'onga o'rgatmang bizni!”.

Norqobil JALILOV,

O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan jurnalist

Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

16 − five =