Farishtam bor
Muallif haqida:
Bibi Robiya Saidova — 1991 yilda tug'ilgan. O'zbekiston Milliy universiteti o'zbek filologiyasi fakultetini tamomlagan. Hikoya, she'r va maqolalari Respublika matbuotida chop etib kelinadi. “Parvoz” deb nomlangan kitobi nashr etilgan.
Ho'l sochlarini yelkasi osha tashlab, ko'zguga soldi. Yuvib chiqqanidan so'ng odatdagidek birmuncha o'sgandek tuyuldi. Qayta-qayta artsa-da, sochidan ko'z yoshlaridek oqayotgan tomchilar qo'liga tushib g'ashini keltirdi. Uy vazifasini bajarishga shaylanayotgan singlisining oldiga bordi-da, sochini bir o'rim qilib o'rib qo'yishini buyurdi. Singil endi uyg'onayotgan ishtiyoqini buzgani uchun osh ustiga kutilmaganda mehmon kelganday noxushlanib, taroqni erinibgina qo'liga oldi-da taray boshladi.
– Chiroyli qilib o'r! Menga qara, agar o'tgan safargiday ayrim joylari g'urraga o'xshab shishib qolsa, anovi ko'ylagimni kiyishga boshqa bermayman!
– Voy-vo', yaxshiyam bitta ko'ylak ekan-ey. Sizga kim aytdi, uyqusirab turganimda o'rdiring deb. O'zingizda ayb.
Singil yuziga sergaklik yugurganday bo'ldi-da, opasining sochi bilan boyagidan boshqacha “muomala” qila boshladi. Sochni tekislab, teng uch qismga ajratdi. Qo'llari orasiga olgan sochlarni qitig'lay-qitig'lay o'rishni boshlar ekan, to'satdan barmoqlari harakati sustlashdi. Ixtiyoridagi boshning ensa qismidagi sochlarini bir muddat paypasladi-da, opasiga kulimsiragancha:
– Opa, yo'g'e, endi opoqi desammi, qiziq, mana bu soch tolangiz yarmigacha oqaribdi, oldinlari ko'zim tushmagan ekan, – dedi.
Opa kutilmaganda tarsaki yegan odamday o'rnidan sapchib ketdi:
– Nimalar deyapsan? Yana uyqusirayapsanmi, deyman, – yig'i opaning bo'g'ziga qarab yugurdi. – Yaxshilab, qara, devorning oq-poqi tegib ketgandir. Qoqib ko'r-chi.
Singil opaning nogahon yig'lamsiraganidan xavotirlanib, chap quloq yuqorisidagi sochlarni yengilgina urib ko'rdi:
– Opa, ketmayapti… Lekin arzimagan narsa-ku, nega siqilasiz? Ha-ya, topdim, balki bo'yoqdir. O'qishdan qaytayotganingizda biror joyda yangi bo'yalgan devorning ohagi tegib ketgan bo'lishi mumkin.
Ko'zlaridan beixtiyor yosh donachalari dumalab tushayotgan opa endi singlisiga o'shqirdi:
– Tentak, men senga devorlarga suyanib yuradigan alkashmidim?! Bundan tashqari devordagi o'sha ohak qulog'imning tepasidagi sochlarim orasidan aynan mana shu tolaning yarmiga tegib ketadimi?! Menga qara-chi, – opa talvasaga tushgan ko'yi davom etdi. – Yo'q, aldayapsan. Yana hazillashyapsan men bilan. Qani tezda qo'limga o'sha tolani tutqaz-chi, bo'l tez!
Singil opaning bu vajohatidan sarosimaga tushgandi. Biroz shoshib qoldi-da, unga teskari bo'lib o'tirgancha cho'zilayotgan qo'lga “aybdor”ni ushlatdi. Opa barmoqlari orasidagi “aybdor”ni siquvga oldi-yu ko'zguga qarab yugurdi. Singlisining hazillashib turadigan odati shu safar ham takrorlanganiga butun vujudi bilan ishonishga urinardi. Ko'zini u yoqqa, boshini bu yoqqa qiyshaytirgancha asov nigohini bir nuqtaga jamladi. Shuurida ilinib turgan ana shu yolg'izgina ilinji boya sochlari uchidagi tomchilarga o'xshab yerga tushdi-yu chil-parchin bo'ldi. Turgan joyiga asta cho'kkaladi-da, ho'ngragancha yig'lab yubordi. Uning nazarida go'yo birozdan so'ng barcha sochlari oqarib ketadi-yu, og'zida qolgan bir-ikki tishlarini ko'rsatib irjaygancha g'ijimlangan qog'ozdek yuzlarida ajin tarmoqlab ketgan keksalik qo'lidan sudrab olib ketadigandek tuyulardi. U shu yoshga kirib sochi kuni kelib oqarishi mumkinligi haqida o'ylashga ulgurmagandi ham. Yoshlik bunga yo'l qo'ymasdi.
Yig'i ovoziga avvaliga singlisi, so'ng oshxonadan onasi yugurib keldi.
– Eh, shu yoshga kirib ham hech bosilmadilaring-da. Har doimgiday aytishib qoldilaringmi? Opangga yana nima deding? Qani, qizim, opangdan tezda kechirim so'ra-chi! Kap-katta qizsan, bo'ldi yig'ingni to'xtat! Har gapni ko'nglingga olaversang qanday yashaysan bu hayotda?
Onaning jon kuydirib aytayotgan bu ovutishlari uchqunni alanga oldirish uchun qilingan “puf-puf”lashday bo'ldi. Sababi, opa ana shu oqarish evaziga singlisi bilan ming marotaba urishib, ming marotaba kechirim so'rashga tayyor ekanligini xayoliga keltirdi-yu yig'isi avjiga mindi. Ona bu oldingilariga o'xshamagan holat ekanligini darrov payqadi-da boshqa gapirmadi. So'ng kichkina qiziga savol alomati bilan yuzlandi.
– Haligi… arzimagan narsa. Boya sochlarini o'rmoqchi bo'layotganimda bir tola sochlarining yarmigina oqargan ekan. Shunga aza ochib o'tiribdilar. Axir, opa, sizdan ham yosh-yosh qizlarda, o'g'il bolalarda, masalan, mening kursdoshlarimning ayrimlarida ham oqargan bir nechta tolalari ko'rinib yotadi. Parvolariga keltirishmaydi-ku?
Bu gap “Atigi yarim tolaga shunchami, hali bunisi holva bo'ladi” degandek tuyuldi-yu xo'rligi kelib o'ksinib-o'ksinib yig'lashda davom etdi. Ona ohangiga xavotir singgan nim tabassum bilan:
– Qani ko'rsat-chi uni! – dedi. Singil kutib turganday tizzalari orasida ham bo'lib olgancha yig'layotgan boshga yaqinlashdi va soch tolalarini ohista paypaslab, go'yo ona hakamu, u guvoh bo'lib, “aybdor”ni ko'rsatdi. Ona kulgusi shoda-shoda bo'lib gilamga to'kildi.
– Hali ham bolaliging qolmagan, qizim-ey! Shu oqargan yarim tolang uchun shuncha yig'layapsanmi? Yaxshi, yig'layver, ana shu yarimtani butun qilib qo'ya qolasan.
Yig'i bosimi asta-sekin pasaya boshladi va o'rnini hiqqillashga bo'shatib berdi. Ona mayin ohangda davom etdi:
– Qizim, bundan keyin arzimagan har narsaga kuyinaverma. Xudo umrni insonga bu uchun bermaydi. Goh o'qishingda baho uchun, goh dugonalaringni aytgan ayrim gaplari uchun siqilganing siqilgan. Senga bir paytlar aytib bergan “Sulaymon uzugi” haqidagi rivoyatni yodingdan chiqarma.
Sulaymonning uzugiga yozilgan so'zlar hozir unga tasalli berolmas edi. Opa ichini kalamushday kemirishga tayyor turgan pushaymonlarga berdi-da, alami kelib yana yig'ini boshlamoqchi bo'ldi. Ona buni darrov payqadi:
– Lekin senga yana bir gap aytay, sochingdagi bu tola boshqa narsadan darak. Bu hammada ham bo'lavermaydigan xosiyatli belgi, qizim. Aytishlaricha, yoshligida kimning sochida senikiday oqargan tola bo'lsa, bu o'sha insonning xos farishtasi hisoblanar ekan. – Yig'i bu safar orqasiga qaytib ketdi. – Aksincha, sen xursand bo'lishing kerak. Qani, bo'ldi, boshingni ko'tar, soddaginam-ey!
Kaftida olov tutgan odamday qaynoq mehr barmoqlarigacha ufurib turgan ona bukilgan tizzalar orasiga berkinib olgan boshni ko'tarib, bag'riga bosdi. Singil boshi ham bundan benasib bo'lmadi. Ona bag'ridagi har ikki peshonadan mehr bilan o'pdi:
– Qani, bo'ldi, tura qolinglar. Hali o'qilmagan qancha kitoblar javonda sizlarni kutib yotibdi.
Opa boshidagi oq tola farishta ekanligini o'ylarkan, yuragida to'lib qolgan toshlar birin-ketin to'kilib tushganday yengil tortdi. So'ng bir umr suyashga tayyor turgan yelkalardan boshini ko'tarar ekan, nigohi onasining oqargan sochlari bilan to'qnashdi. Go'yo kimdir muzday suvni ustidan quyib yubordi. Bu suvning zahi yurakkacha borib yetdi. Uning nigohi qaytib chiqishni xayoliga ham keltirmay onasining sochlari orasida qoldi. Karaxtlik opani bir muddat og'ushiga o'radi. Bu fursatda ona ovqatdan xabar olgani oshxonaga yo'l oldi. Singil ham qolib ketayotgan darslariga qarab yugurdi.
Opa o'tirgan joyida uzoq o'yladi. Uni bu holga endi o'zining emas, balki onasining boshidagi “farishtalar” solgandi. U o'zini bu “farishtalar”ga ilk bora duch kelgandek his qilardi. Ko'zlarini shuncha vaqtdan beri shamg'alat qilib kelayotgan kunlardan, oylardan, yillardan achchig'i chiqdi. Ularga aldanib shamg'alat bo'lgan ko'zidan, o'zidan g'azablandi: “Nahotki, hozirga qadar zarracha payqamagan bo'lsam. Nahotki… Men… men esa shu bor yo'g'i yarim tolagina sochim oqarganiga dunyoning diydiyosini qildim, hayotdagi barcha fojialar yig'ilib boshimga kelgandek his qildim o'zimni. Ammo onam… onajonim…” Ko'zlaridan duv-duv to'kilayotgan yoshlarini yenglari bilan arta-arta qiz endi onasini bag'riga qattiq bosish istagida oshxona tomonga shoshildi. Yaqinlashar ekan, juda ohista tarzda shivirlash qulog'iga chalindi. Qadamlarini sekinlatdi-da, nigohini ichkariga yo'lladi. Qarasa, ona yerga o'tirgan ko'yi qiblaga yuzlanib qo'llarini boshiga qadar ko'targancha Xudoga yolvorib nimalarnidir pichirlayotgan ekan.
Bibi Robiya SAIDOVA