Mahalliy amaldorlarga bir savol: qachon xalqqa yaqin bo'lasiz?

Tan olaylik, bundan to'rt yil oldin hayot qanaqa edi, odamlar qanday yashar edi? Erkinlik, ochiqlik bormidi? Gap o'tganni yomonlashda emas, aksincha, borini aytishda. Saboq chiqarishda.

Prezidentimizning shaxsiy irodasi tufayligina juda ko'p masalalar, xalqimizni qiynab kelgan yuzlab muammolar barham topdi. Yurtdoshlarimiz emin-erkin yashash, ishlash baxtiga musharraf bo'ldi. Birgina uzoq viloyatdan poy­taxtga kelguncha, masalan, aytaylik, Surxondaryodan Toshkentga mashinada kelguningizcha, lof bo'lsa ham, 15-20 ta joyda tekshiruvdan o'tilardi. Hatto viloyatning o'zida, bir tumandan ikkinchi tumanga borguningizcha, ikki-uch joyda “post”lar tashkil qilingan edi.

Ular kimni ushlar edi, nimadan buncha xavfsirar edi? Ishonasizmi, tumanlar tugul sekin-asta mahalla-posyolkalarga ham yo'lto'sar-shlagbaumlar o'rnatila boshlagandi. Hammasi Yurtboshimizning bitta topshirig'i bilan barham topdi. Endi bemalol, yo'l qoidasini buzmasangiz, hech kim bilan birovning ishi yo'q.

Ha, ming shukrki, ochiqlik zamoni keldi.

Oddiy oylik-maoshni naqd pulda olish masalasini ayting, plastik kartadan pul yechtirish masalasi-chi, kimlargadir 20-30 foizini berishga majbur bo'linardi.

Bularning bari kechagi kunimiz. To'rt yil oldingi hayot manzaralari. Prezidentimiz shu bois hamisha odamlarni rozi qilish, xalq ichida bo'lish kerakligini ta'kidlaydilar.

Ammo ko'pgina mahalliy amaldorlar hamon xalqdan o'zini olib qochayotganini ham aytishimiz kerak. Buning ustiga o'sha “yillardan” qolgan rusum, mahalliy hokimliklar, ya'ni tuman, shahar hokimliklari, sud, prokuratura idoralari o'z ishxonalarini baland qora panjaralar bilan o'rab olishayotgani, g'alati emasmi?

Chunki, davlat ahamiyatiga molik strategik ob'yektlar bo'lsa, tushunarli. Davlat qo'riqxonalari bo'lsa, boshqa gap. Ammo odamlar o'z tashvish-muammolari bilan bosh urib boradigan joylar xalqqa yaqin bo'lishi kerak emasmi? Ayrim tuman hokimliklariga oddiy odamlar tugul, OAV vakillarining kirib-chiqishi ham oson emas. Shu bois, har gal   xizmat yuzasidan   baland   qora panjaralar bilan o'ralgan   davlat idora va muassasalariga borganimda panjara ortidagi   amaldorning qabuliga   kirolmay ovvo­ra-yu sarson bo'layotgan turnaqator   fuqarolarni ko'rib muhtaram, Prezidentimiz   Shavkat Mirziyoyevning “Xalq   davlat idoralariga emas, balki davlat idoralari xalqimizga xizmat qilishi kerak”, degan bugungi ichki va tashqi siyosatimiz mazmun-mohiyatini o'zida to'la   mujassam etgan da'vatlari esimga keladi.

Rahmatlik padari buzrukvorim oddiy cho'pon — chorvador edilar. Bor-yo'g'i 7-sinfni   bitirgandi. Kimdir hayotdan,   davlatdan nolisa, bir gapni   ko'p takrorlardi: “Davlat va xalq — danakning po's­ti va mag'zi, bolam.   Bitta-ikkita odam   davlat ham, xalq ham bo'lolmaydi”.   Darhaqiqat, davlatsiz xalqni,   xalqsiz   davlatni tasavvur etib bo'lmaydi.

O'tgan yil oktyabr, noyabr oylarida Surxon vohasidagi bir qancha tuman va shahar hokimliklarida bo'lishga to'g'ri keldi.

Safarimizni Sheroboddan boshladik. Temir panjara yonidagi kirish joyiga borganimizda IIB qorovullik xizmati xodimlari: “Hujjatingiz? Hm-i, kimga kirasiz? Ha, bu masalalar bo'yicha   o'rinbosarlari qabul qiladi”, deyishdi. Agar iloji bo'lsa, hokimga uchrashimiz   zarurligini aytdik. Avvaliga: “Hokimning qabul kuniga keling”, deyishdi. So'ngra: “Hokim hech kimni qabul qilmaydi,   agar   sizni kiritib   yuborsam, meni   ishdan haydab   yuborishadi”, deb rostini aytib qo'ya qolishdi. Hokimning telefoniga qayta- qayta   qo'ng'iroq   qildik, qani go'shakni   ko'tarsa?..

Nima ham derdik,   niyatimiz amalga oshmay, temir panjaradan   o'tolmasdan, Boysun qarab   yo'l oldik. Xullas, qaysi tuman   yoki shaharga bormang, shu hol, shu manzara. Xo'sh, joylardagi hokimliklarda, davlat idora va muassasalarida “to'rtinchi hokimiyat” vakillariga   munosabat shunday ekan, oddiy fuqarolar qanday qilib bu idoralarga bosh suqadi? Mahalliy rahbarlarga dardini qanday tushuntiradi? Nega   ular o'ziga bunchalik bino   qo'ygan, kibr va manman,   faqat o'z gapini juftlaydigan?..

Shunda bir narsaning mo­hiyatiga yetganday bo'ldim. To'g'risi, aholi tomonidan internetdagi ijtimoiy tarmoqlarga yozilayotgan bo'lar-bo'lmas murojaatlarni shunchaki bekorchilikdan yozishadi, deb o'ylardim. Imonim komil bo'ldiki, dahmazalardan bezgan odamlar oddiygina mahallada hal bo'ladigan muammolari uchun ham ijtimoiy tarmoqlarga, Prezident portaliga yozishga majbur bo'lisharkan.

Hazrat Muqimiy aytganidek:   “Qilmang yomon andishalar,   yaxshilari ham bor ekan”.   Muzrabot, Bandixon,   Sariosiyo   tumanlari hokimlari   qabulida bo'ldik. Eng muhimi, ular bizning tashrif va rejamizdan xursand   bo'lishdi. Hatto, muhim maslahatlar ham berishdi.

Aslida gap   qaysidir   tuman yoki shahar hokimining   qabuliga kirishda emas. Gap kundan-kunga qat'iy urf bo'lib   borayotgan rutubatli   qora panjaralar xususida! Afsuski, qaysi davlat idora va muassasasi   joriy yoki   to'la ta'mirga tushadigan bo'lsa,   albatta, 3-4 metrlik qora panjara bilan o'raladigan bo'ldi. Yangitdan quriladigani-ku, bo'lsa bo'lmasa! Axir, bu qora panjaralarga respublikamiz bo'­yicha sarflanayotgan noyob materiallar va milliard-milliard so'm mab­lag'lar amaldorning cho'ntagidan emas, davlat byudjetidan   ketayapti-ku? Davlat xazinasi bu xalq mulki va xalq rizqi. Agar buni   mamlakat bo'yicha aqchaga   chaqadigan bo'lsak, tog' bo'lib ketadi-ku?

Ancha yillar avval Surxondaryoning sobiq rahbarlaridan biri viloyat markazidagi “Bolajon” bog'i atrofidagi     hashamdor temir panjaralarni oldirib tashlatgandi. Bunga   hamma tasannolar aytgandi. Chunki “Bolajon” bog'iga bobo va momolar nabiralarini, ota-onalar   bolalarini olib kirishi uchun salkam 500   metr masofadan aylanib kelishiga to'g'ri kelardi. Bundan tashqari, bu bog'da bittagina kirish joyi bo'lib, ko'pincha bekitilib qo'yilardi. Bolalar bog'i bo'lsa-da, qaysidir “tadbirkor” uchun daromad   manbai   edi. Sal   o'tmay     viloyat hokimligi atrofidagi   jimjimador   panjaralarni ham ko'chirtirib tashlagandi.

Aslida bunday panjaralar mahalliy hokimiyatlarga,   fuqarolarning huquq hamda   manfaatlarini himoya qiluvchi   idoralarga   emas, yuqorida aytganimizdek, davlat ahamiyatiga molik strategik ob'yektlarga, qo'riqxonalarga yoki qat'iy belgilangan binolargagina o'rnatilsa, kifoya, emasmi?

 

O'tgan yil yozda elektr haqini to'lash uchun majburiy   ijroning   Muzrabot tuman bo'limiga bordim. Mashinamdan tushmasdan   forma kiygan bir yigit baqirib keldi: “Bu yerda to'xtash, mashina qo'yish mumkin emas. Ko'rmayapsizmi, to'xtashni taqiqlovchi belgi qo'yilgan”. Nima qilish kerak, ikki chaqirim nariga   mashinani qo'yib kelsam, oyog'im singan, qo'ltiqtayoqda zo'rg'a yuribman. Ko'chaning boshida IIB idorasi, haqiqatan ham taqiqlovchi belgi   qo'yilgan. Undan so'ng prokuratura, keyin sud, departament, hammasi baland, sovuq panjara bilan o'ralgan, qaerda to'xtasang   ham dakki yeysan. Oxiri mashinadan tusholmay, qaytib ketishga majbur bo'lgandim. Mana sizga   INSON   omili!

 

O'ylamang, birgina Muzrabot tumanida deb, deyarli barcha tumanlar va shaharlardagi amaldorlarning   idorasida   shu ahvol. Poy­taxtdan kelgan bir hamkasbimga hamrohlik qilib, bir-ikki   mahkamaga bordik. Ortiqcha   rasmiyatchilikdan qon bo'lib ketgan bo'lsa   kerak: “Nega bu idoralar, bu amaldorlar   bunchalik   zirxlangan, xuddi “gestapo”dan qo'rqqanday!” — deb yubordi. Rasmiyatchilik, siyosat o'z yo'liga, hamkasbim yuragining tub-tubidan   chiqqan bu nidoda ertangi kunga ishonch   va ochiq ko'z bilan qaraydigan   xalqimizning, millatimizning sasini   his   qildim. Bizni davlatimiz,   hukumatimiz, shonli Qurolli Kuchlarimiz ko'z qorachig'idek hamma narsadan himoya qilib turgan bo'lsa, buning ustiga, o'z uyimiz,   o'z yurtimiz, o'z elimizda bo'lsak. Endi mahalliy   amaldorlarga bir haqli savolni berishga to'g'ri keladi: bu erkin jamiyatda biz nimani yashiramiz, nimadan va kimdan o'zimizni buncha himoya qilib qo'riqlaymiz?!

Axir mahalliy hokimiyat, IIB, prokuratura, sud, majburiy ijro, departament, kadastr kabi davlat idoralari harbiy zavod, maxfiy baza, tanga va qog'oz pul chiqaradigan zarbxona yoki o'ta sir saqlanadigan biror laboratoriya emas-ku?!

Ayniqsa, mahalliy davlat idoralarini baland qora   panjaralar bilan o'rash, ortiqcha hashamlarga   ketayotgan qurilish materiallari va mablag'ni eng chekka qish­loqlardagi maktab hamda bolalar bog'chalariga, qabristonlarga, mahalla   yo'llariga, aholini ichimlik suvi bilan ta'minlashga sarflasak ham yurtimiz, ham xalqimiz uchun foydali bo'lardi. Agar yuqoridagi mahalliy idoralarning mab­lag'i oshib-toshib ketgan bo'lsa, xodimlarini o'zlari qiziqqan jurnalga, gazetaga obuna qilsin yoki o'sha   mahkamada mo''jazgina kutubxona tashkil etsin. Bu Prezidentimiz ilgari surgan g'oya­larga, bugungi zamon talabiga mos va xos bo'lardi.

Xulosa o'rnida yaqinda muhtaram Prezidentimizning Oliy   Majlisga   Murojaatnomasida alohida   ta'kidlangan quyidagi so'zlarni   yana bir karra eslatishni lozim   topdik: “Ommaviy axborot vositalari   mamlakatimizda amalga oshirilayotgan keng ko'lamli o'zgarishlarni xolis yoritish bilan birga, joylardagi mavjud dolzarb muammolarga davlat idoralari va   jamoatchilik e'tiborini qaratib, ularni bartaraf etishga   barcha darajadagi   rahbarlarni da'vat etib, undab   kelayotganini alohida ta'kidlab   o'tmoqchiman. Ular tom ma'noda “to'rtinchi hokimiyat”ga   aylanib bormoqda.

Achchiq va tanqidiy materiallar   joylardagi ko'plab amaldorlarga   yoqmasligi, ularning tinchi va halovatini buzayotgani bor gap. Lekin oshkoralik va so'z erkinligi bu — davr talabi, bu — O'zbekistondagi   islohotlarning talabi”.

Safar OMON,

“Hurriyat” muxbiri

Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

seven + five =