VAKSINASIYa: MISh-MIShLARGA IShONMANG!

Butun dunyoda o'zining misli ko'rilmagan salbiy oqibatlari bilan davom etayotgan koronavirus balosi mana, ikkinchi yildirki davom etmoqda. Bu ofat hali yana qancha davom etadi, vaqtlar o'tib butunlay yo'qolib ketadimi, insoniyat undan to'la xalos bo'ladimi yoxud doimiy “ehtiyotimizni qilib” yurishimizga to'g'ri keladimi, aniq bir narsa deyish qiyin. Shu narsa aniqki, koronavirus kasalligi bo'yicha dunyodagi vaziyat hamon murakkabligicha saqlanib turibdi. Bugun Yer yuzida koronavirusga chalinganlar soni 194 milliondan oshdi. Ayni paytda kasallik tasdiqlangan holatlar bo'yicha hamon AQSh birinchi o'rinda. U yerda hozirgacha 34,44 milliondan ortiq kishi koronavirus infeksiyasini yuqtirgan.

Keyingi og'ir holat Hindiston (31,4 milliondan ortiq), Braziliya (19,7 milliondan ortiq), Rossiya (6,2 milliondan ortiq), Fransiya (5,9 milliondan ortiq) kabi davlatlarda qayd etilgan.

Mamlakatimizda ham ayni kunlarda afsuski, pandemiya boshlangandan beri koronavirusdan kunlik kasallanish bo'­yicha eng yuqori antirekord qayd etildi. Joriy yilning 26 iyul holatiga ko'ra, kasallik aniqlanganlar soni 125784 (+789) nafarni tashkil etmoqda. Bundan tashqari, bir kun davomida 521 nafar kishida pnevmoniya aniqlangan. Shuningdek, 6 nafar koronavirusga chalingan bemor vafot etib, kasallikdan vafot etganlar soni 845 nafarni tashkil etdi.

Birdan bir chora esa hozircha kasallikka qarshi turadigan himoya — unga qarshi vaksina qabul qilish bo'lib qolmoqda.

Davlatimiz rahbari shu yilning 23 iyulida bo'lib o'tgan videoselektor yig'ilishida joriy yilning avgust oyida AQShda ishlab chiqilgan koronavirusga qarshi vaksinadan 3 million doza res­publikamizga olib kelinishi haqida gapirib o'tgan edi.

Darhaqiqat, Amerika Qo'shma Shtatlarida ishlab chiqarilgan “Moderna” vaksinasidan 3 million 60 ming doza vaksina COVAX jamg'armasi doirasida respublikamizga olib kelinishi kutilmoqda. “Moderna” vaksinasi (m-RNK-1273) AQShning biotexnologiya kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan. Vaksina COVID-19 ga nisbatan samarador deb baholangan va Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti tomonidan koronavirus pandemiyasi bilan bog'liq favqulodda holatlarda qo'llashga tavsiya qilingan.

Mazkur vaksinani ham 18 yoshdan katta bo'lgan barcha aholi qatlami orasida qo'llash mumkin. Shu munosabat bilan O'zbekiston Respublikasida ushbu vaksina ishlab chiqaruvchi tashkilotning yorlig'i (eslatmasi)ga muvofiq, 18 yoshdan katta bo'lgan aholi qatlami orasida ishlatiladi.

Vaksina 28 kun oraliq bilan ikki marotaba yelkadagi deltasimon mushak orasiga 0,5 ml miqdorida yuborish (emlash) orqali amalga oshiriladi.

Jons Xopkins universitetining so'ng­­gi ma'lumotlariga ko'ra, dunyo bo'yicha hozirgacha koronavirusga qarshi 3 milliard 885 milliondan ortiq doza vaksina qo'llanilgan.

Aytish joizki, bugun kasallikka qarshi emlash — vaksina qabul qilish dunyoning barcha davlatlarida jadal amalga oshirilmoqda.

Misol uchun, Yaponiyada.

Bu yurtda aholining aksar qismi emlab bo'lingan. Bu jarayonda yetakchilik qilayotgan Xitoy, Hindiston, AQSh, Braziliya, Germaniya, Buyuk Britaniya, BAA, Fransiya, Turkiya, Italiya kabi rivoj­langan mamlakatlarda ham aholi ong­­li ravishda jadal amalga oshirilmoqda. Lekin kasallikka emlash bilan bog'liq holatlarga bilib-bilmay ijtimoiy tarmoqlarda turli noo'rin gap-so'zlar, qarshi talqinlar ham davom etayotgani sir emas. Bu esa fuqarolarning noto'g'ri tushunchaga ega bo'lishiga sabab bo'layotgani sir emas. Jumladan, yurtdoshlarimizdan biri quyidagicha savol bilan murojaat qilgan:

“Ijtimoiy tarmoqlarda “bemorning yelkasidagi deltasimon mushagidan magnit bilan metall parchasini tortib ko'rish, keyin uni lezviya bilan kesib chiqarib olib, vaksina bilan organizmga kiritilayotgan “chip” sifatida talqin qilish holati” namoyish etilayapti. Shunga munosabat bildirishingizni so'raymiz”.

Nima emish, shunday qilib, ya'ni ushbu videolavha “tashviqoti”da aytilishicha, emlash bahonasida odam organizmiga “chip” qo'yilib, uni shu tariqa boshqarish ko'zda tutilayotgan ekan.

Bu gapga kulishni ham, kuyishni ham bilmaysan kishi. Juda mantiqsiz. Ozgina tafakkuri bor har qanday odam darrov fahmlay oladi.

Qolaversa, ushbu videolavhani men ham tomosha qildim. Nazarimda qachondir behosdan kirib ketgan metall parchasini chiqarib olish jarayonini namoyish etishgan. Mualliflar zinhor bu lavhani boshqa maqsadda yozib olishmagan. Faqat uni koronavirusga qarshi emlanish bilan bog'lash, boshqa shaxslarning tashabbusidangina iborat. Tabiatda suyuq metall faqat simob bo'lishi mumkin, bosh­­qa metallarni (deylik temir) erigan holda organizmga kiritib, keyin qotgan holga aylantirish mumkin emas. Temirni organizmga eritib (qanday haroratda eriydi) organizmga kiritishni tasavvur qilib ko'ring. Agar videoda namoyish etilgandek jismni organizmga kiritmoqchi bo'lsangiz, unda ignaning diametri kamida sharikli ruchkaning sterjnidek bo'lishi kerak. Lekin koronavirusga emlanayotgan vaksina oddiy shpris orqali yo'naltiriladi-ku! Shundan ham ko'rinadiki, har bir inson, avvalo, mutaxassis maslahatiga qat'iy amal qiladigan bo'lsa, aslo adashmaydi.

Bugungi kunga kelib, mamlakatimiz hududlari bo'ylab 212 665 doza COVID-19ga qarshi vaksina qo'llanildi. Ulardan:

1-bosqich emlanganlar 145 826 nafarni;

2-bosqich emlanganlar 44 907 nafarni;

3-bosqich emlanganlar 21 932 nafarni tashkil etadi.

Ayni paytgacha respublikamizda jami 6 551 554 doza vaksinadan foydalanildi. Ulardan:

1-bosqich emlanganlar 4 201 493 nafarni;

2-bosqichda emlanganlar 1 693 153 nafarni;

3-bosqich emlanganlar 656 908 nafarni tashkil qildi.

Demak, shu kungacha to'liq emlangan yurtdoshlarimiz 1 099 618 nafarga yetdi.

Ammo keyingi paytlarda yurtdoshlarimizning ko'pchiligi ko'chada niqobsiz yurganiga guvoh bo'lishimiz mumkin. Ayrimlar esa azbaroyi jarima solishmasin, deb niqobni iyagiga tushirib olgan. Ijtimoiy tarmoqlarga kirsangiz aql o'rgatadiganlar serob. Odamlarni uyga “qamash”, qat'iy karantin cheklovlarini amalga oshirish lozimligini uqtirayotganlar qancha. “Davlat qayoqqa qarayapti?”, “Maxsus komissiya nima ish bilan shug'ullanyapti?” deb bong urayotganlar ko'paymoqda.

Lekin o'ylab ko'raylik: salomatligimizni, birinchi galda o'zimiz qadrlamas ekanmiz, ayni sharoitda majburiy chek­lovlardan biror natijaga erishishimiz mumkinmi? Shuni unutmasligimiz kerakki, hozirgi kunda koronavirus infeksiyasi bilan bog'liq dunyodagi pandemik vaziyatni barqarorlashtiradigan, unga qarshi samarali yechim — vaksinadan ko'ra ishonchli vosita yo'qligini ko'rsatmoqda.

To'g'ri, emlangandan keyin ham virusni yana qayta yuqtirmaslikka to'liq kafolat berish qiyindir. Ammo aynan emlangan fuqarolar kasallik alomatlarini ancha yengil o'tkazayotganligini e'tiborga olish kerak.

Shunday ekan, yurtdoshlarimizdan koronavirusga qarshi vaksinalar olishda turli asossiz mish-mishlarga ishonib qolmasliklarini so'rar edik.