KETSA — “GENERAL”IDAN, KETMASA — MINERALIDAN…

Jahon xalqi o'likdir yo tirikdir,
Tirik yurgan ilmsizlar o'likdir.
Alixonto'ra SOG'UNIY
Ko'chada harorat 45 daraja issiqni ko'rsatmoqda. Viloyatdan qaytayotib, gaz quyish shoxobchasi (zapravka)da to'xtadik. Odamlarga ergashib, quyoshni “alqab”, bulutni yo'qlab, kundaga aylangan sheriklariga “motam” tutgancha mung'ayib turgan daraxt soyasiga urdik o'zimizni. Shu payt novchadan kelgan bola bo'g'iq ovozda rus tilida uzoq chuldiradi. Men uning so'ziga emas, bobomning cho'pon tayog'idek bilagiyu yosh bo'lishiga qaramay momomnikiga o'xshab tirishgan yelkasiga, laylaknikiga o'xshash oyog'i va ko'zlaridagi og'ir dardni kuzatdim. Bolakay yonimda o'tirgan o'rtog'imning “Mы studentы. U nas net deneg” degan so'zidan so'ng bizga boshdan oyoq razm soldi-da, ortga burildiyu kelgan tomoniga qaytib ketdi. Hatto shu bola ham “student” qanday yashashini bildi chog'i…
Men esa ichki bir kibr ila hech bo'lmasa, shu bolaga peshonamizdagi tamg'ani takrorlamasang bo'lmaydimi, degan o'qrayish bilan do'stimga qaradim. U esa “Otam bizni tashlab ketgan, onam kasal, onamning mendan boshqa suyanchi yo'q…” degan gapini tarjima qilib, bolaga yordam bera olmaganidandir balki, sigaretasini chuqur tortdi. Zamondan qochib yurgan rahmdillik meni topib oldi shekilli, ichki bir kibrlanish ila kissamga qo'l soldim. Afsuski, menda ham “shimildirig'” ham qolmagandi…
Shu payt kechagi voqealar ko'z oldimda jonlana boshladi: to'y to'ydan qaytsin deb, kursdosh do'stimizning to'yiga – viloyatga jo'nadik. Karantin qoidalariga “amal” qilingan tarzda boshlangan to'yni mahalla raisi ochib berayotganda aytgan shu jumlalari miyamga muhrlandi: “…ketsa — “general”idan, ketmasa — mineralidan olib o'tiringlar”. Uning va'zi tugamasidan orqa o'rindiqlardan stakanlarning “ching, ching…” urilishi eshitildi: “qani, oldik!” Mezbonlar qadahni ko'tarar ekan, ikki yoshga shirindan- shirin omad va baxt tilashardi.
Biroz o'tib, sahna o'rtasiga o'yin­­chi chiqdi. Davraga terilgan stoldagilar bir-bir chiqib, nav­batma-navbat, bir qator bo'lib sahnada xirom aylayotgan raqqosaga pul qis­tirib qaytayotganiga termular ekanman, o'zbegim “odat”lariga bisotimdagi bor “maqtov yorliq”larimni yopishtirardim. Yonimizda o'tirgan kuyovto'raning jo'ralari ham shu holatni takrorladi-da, o'z o'rniga qaytib o'tirar ekan, bizga kimligini ko'rsatib qo'yishgandek mag'rurona qarashdi. Bu hazm bo'lib ulgurmasdan, davraning narigi tomonidagi ayollar ham “o'yinchi” atrofida aylanib, unga pul qistira boshladi: “…Ko'hna tarix shodasida bitta marjon o'zbegim!”…
Bu odamlar va ularga ergashib otasining pulini havoga sovurayotgan biz tengi yoshlar o'z yo'liga, eng yomoni — to'yga opichlab kelgan ota-onasining qilgan ishi hali ertaklarda yashayotgan murg'ak nigohlarda muhrlanmoqda edi!
Ma'lumotlarga ko'ra, dunyo olimlari yaqin yillarda ichki biologik soatni sekinlatish yo'llarini qidirmoqda, tez orada qarish jarayonini to'xtatadigan tabletkalar va genetik terapiyalarni tavsiya qilishlari haqida aytishmoqda. Qiziq, yashashni faqat elga dang'illama to'y qilishniyu raqqosaga pul sochishni maqsad qilgan odamlarimiz, bu tabletkani qabul qilsa, bu holat yana uzo-oq yillar takrorlanar ekan-da? Ha, biz zamonga boqmaymiz, zamon bizga boqsin, deya qadahlarni jingirlatayotgan el odamlarimiz, xotini yirtiq kovushda yuradimi, otasining mahsisi siqadimi, bolasi tilanchilik qiladimi… bu muhim emas: axir, el qarab turibdi, ularga o'zining kimligini ko'rsatib qo'yish kerak! Shunday emasmi?
Albatta, biz sizga havas qilamiz! Fil gavdangizga, yo'g'on bilagingizga! Kechirasizu, to'yga borib, atrofimdagi odamlardan “o'rnak bo'ladigan” faqat shu narsalarni oldim. Maktabgami yoki bog'chaga qadam qo'ygan farzandingiz sizga havas ko'zi ila boqishini, kerak bo'lsa, siz sochgan pullardan bu mening otam deya faxrlanayotganini ham ko'rdik. Yana bu nigohlardan “men ham katta bo'lsam shunday qilaman” deganlarni ham angladik. Qaerdadir o'qigandim, insonni vaqt emas, aksincha, atrofdagi vo­qealar ulg'aytiradi. Ha, kelgusida ilm bilan to'lishi mumkin bo'lgan miyaga shu va shunga o'xshash vaqealar muhrlanmoqda. Afsus…
Sardor TOLLIBOYEV.
Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

8 + nine =