PULI BORGA TAQIQ YO'Q…MI?
Aytishlariga qaraganda, bu yilgi jazirama so'nggi 150 yilda kuzatilmagan. Ayrim manbalar so'nggi 300 yilda bunday jazirama bo'lmaganini aytmoqda.
Garchi, bir-ikki kundan beri havo biroz “tashlagan” bo'lsa-da, hamon oftobning shashti baland. Hatto ichkaridagi havo sovutgichlarning “o'pkasi to'lib”, sovuq havo haydashga qiynalib qolyapti. Shu sabab, ko'chada yurishning o'zi oson emas. Shunday bo'lishiga qaramasdan, tirikchilik payidagi ming-minglab odamlar quyoshning tig'ida yurishga majbur. Mashina va jamoat transportlarining oynalari esa qoraytirilmagan. Chunki yurtimizda tonirovkaning narxi otning kallasidek.
Ma'lum bo'lishicha, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati Doniyor G'aniyev tonirovkaning bepul qilinishi yoki unga minimal to'lovlar asosida ruxsat berilishini so'rab Ichki ishlar vazirligiga murojaat qilgan. So'rovga javob kelgan, ammo aniq bir gap aytilmagan. Bu borada qaror loyihasi tayyorlanayotgani ma'lum qilingan, xolos. Qonunchilik palatasi deputati Rasul Kusherbayev ham tonirovka uchun baland narxdagi to'lovlarga tanqidiy munosabatini kunda-kunora ijtimoiy tarmoqlarda bildirmoqda. Taassufki, deputatlarimizning munosabati, so'rovlari, jaziramada aziyat chekayotgan minglab fuqarolarning shikoyatlari tezkor chora ko'rilishiga turtki bo'la olganicha yo'q.
Ajabo, chidab bo'lmas darajadagi shunday issiqda tonirovkaning narxi pasaytirilmasa-ya!.. Aslida bu ajablanarli ham emas. O'zingiz o'ylab ko'ring, avtomobil oynalarini tonirovka qilganlik uchun to'lovlar, ruxsatsiz qoraytirilgan oynalar uchun jarimalar… Kim asal tomib turgan teshikni berkitgisi keladi?
Shu narsa tushunarsizki, bir paytlar xavfsizlik nuqtai nazaridan mashina oynalarini qoraytirish mumkin emas deyilardi. Ammo pulli asosda bunga ruxsat berildi. Ya'ni, pulini to'lab qo'ysangiz, avtomobil oynasini qoraytirishga qo'yilgan taqiq siz uchun ishlamaydi. “Puli borga taqiq yo'q”, degani-da endi bu! Ajab, ko'p miqdorda pul to'langanidan keyin xavfsizlik masalasining ahamiyati qolmaskan-da!
Sog'liqni saqlash vazirligi mas'ullari kuchli issiqdan qanday saqlanish kerakligi haqida tavsiyalar bergan bo'ldi. Favqulodda vaziyatlar vazirligi ham har doimgi “g'amxo'rligi”ni unutib qo'ygan emas. Nima bo'lganda ham rahmat, bor bo'lsin shular! Lekin “Ko'proq suyuqlik ich, soyada o'tir, boshingga nam lattani o'rab yot”, degan gaplarni har kim aytishi mumkin-da. Nima uchun miyasi qaynab, o'pkasi qurib ketgan ko'chadagi minglab jabrdiydalar va sanoqli deputatlardan boshqa hech kim tonirovkaning narxlarini pasaytirish haqida o'ylamaydi? Hozirgi anomal issiqda odamlarning salomatligi uchun boshga nam matoni bosishni o'rgatgandan ko'ra, avtomobillarni tonirovka qilishga ruxsat berish xalq uchun o'n marta foydali emasmi?
Odamlarni to'g'ri tushunish kerak. To'lashga puli bo'lganda, shu tonirovka masalasini dahmaza qilib sudrab yurmasdi. Bugun xorijga ketishni istamaganlarning, ish topishda omadi chopmaganlarning deyarli barchasi kirakashlik qiladi, axir…
Shu o'rinda xorijiy yurtlarda tonirovkaga munosabat qanday ekaniga bir ko'z tashlasak: Boltiqbo'yida joylashgan Litvada tonirovka tekin, hech qanday to'lov, davlat boji kabi chiqimlar yo'q. Orqa va orqa yon oynalarni xohlagancha tonirovka qilish mumkin, old yon oynalarni esa 20 foizgacha qoraytirsangiz birov bir narsa demaydi. Kavkazortida joylashgan Gruziya davlatida ham tonirovka uchun to'lovlar yo'q, faqat ustaning haqqini bersangiz bo'lgani. Ustaxonada mashina oynalarini to'liq tonirovka qildirish esa bizning pulda 150 ming so'mlarga to'g'ri kelar ekan.
Ozarbayjon poytaxti Bokuda agar farzandlaringizni olib yursangiz, yoz payti mashinangizga tonirovka tortishingiz majburiy ekan. Bolalarning terisi quyoshga juda ta'sirchan bo'lishi bunga sabab (o'zbekning bolasiga esa hech narsa qilmaydi!), ekan.
Yuqorida aytganimiz uch davlatning ham iqlimi biznikidan ancha nam, salqin. Agar ularda bizning yurtdagidek jazirama bo'lganida bormi, ehtimol, mashina oynalarini qoraytirish uchun ular pullik qilish u yoqda tursin, aksincha, yordam puli berishardi-yov, deb o'ylab qoladi odam.
Yana bir ma'lumot: Butunjahon Sog'liqni saqlash tashkiloti quyosh faolligi yuqori bo'lgan mamlakatlarda teri saratoni va quyoshning boshqa zararlaridan himoyalanish maqsadida eng ishonchli va arzon usul sifatida avtomashinalar oynasini YHX qoidalariga mos ravishda qoraytirishni tavsiya etgan. Bizda xalqning, xalq vakili bo'lgan deputatlarning so'zi tinglanmasligi odatiy hol bo'lib bormoqda, hatto obro'li xalqaro tashkilotlarning tavsiyasiga ham amal qilinmasligiga nima deysiz?!
Modomiki, biz dengizlari mavj urgan mo''tadil iqlimli mintaqada joylashmagan ekanmiz, shaharlarimizda ko'plab daraxtlarni qurbon qilib qurayotgan hashamatli binolarimizning soyasi atrofni oz bo'lsa-da salqinlatishga yaramayotgan ekan, hech bo'lmasa, fuqarolar o'z mashinalarining oynalarini arzon narxlarda tonirovka qilishiga ruxsat berilishi kerak emasmi?
“Endi bu gaplarga e'tibor bo'lgunicha, balki kuz ham kelib qolar, o'zi salqin tushib qoladi”, deydi bir hamkasbim shu haqda aytsam. Balki. Lekin dam faqat shu dam emas, omon bo'lsak, kelasi yoz bor, undan keyingisi bor-ku, deyman hamkasbimga jig'ibiyron bo'lib. Xuddi go'yo tonirovkaga u ruxsat bermayotgandek.
Siz esa tonirovkaning narxi arzonlashuvini kutayotgan aziz yurtdoshlar, hozircha do'xtirlarning maslahatlariga amal qilib, ko'proq suyuqlik ichib turing, juda issiqda qolsangiz, soyaga o'ting, behuzur bo'lib, mazangiz qochsa, tezda biror matoni muzdek suvga botirib, peshanangizga qo'yishni unutmang. Axir, sog'lig'ingiz o'zingizga kerak…
Shahzod ShODMONOV.