MENING MILISIYaMMI, YoKI…

O'shanda bizlar kichkina bolalar edik. Mahallamizda xuddi rus bolalar shoiri Sergey Mixalkovning “Styopa amaki – militsioner” she'rining qahramoniga o'xshash baland bo'yli militsioner aka bo'lardi. Adashmasam akaning ismi Sobirjon edi. Odamlar bu odamni oddiy qilib: Sobirjon melisa, deb qo'yishardi. Rostini aytsam, o'sha zamonlarda aka-otalarimiz ko'chada yetaklab borarkanlar bizga qarab: “to'g'ri yur, bo'lmasa, militsiyaga berib yuboraman”, deya qo'rqitishardi. Ammo biz qo'rqmasdik. Chunki mahallamizdagi Sobirjon melisani yaxshi bilardik. Barcha militsionerlar ham unga o'xshagan bo'ladi, deb o'ylardik. Sobirjon melisa juda oddiy odam edi. Egnida militsiya formasi, boshida vahimali furashka. Yonidan o'tayotgan yosh-qari bo'lsin barcha bilan “Assalomu alaykum”, deya so'rashadi. Agar hamrohi yoshi o'tgan qariya bo'lib, yelkasidagi savatga uzum joylab bozorga borayotgan bo'lsa, darrov savatni o'z yelkasiga olardi. Ro'parasidan bolalar chiqib, unga yo'l bo'shatsalar, ularni qo'llariga cho'ntagida olib yuradigan konfetlaridan ulashardi. Shu bois ham militsionerlardan qo'rqmasdik…

Kuni kecha “Gazeta uz” saytida e'lon qilingan bir xabarni o'qib o'tirib, o'sha “hech kim qo'rqmaydigan va hech kimni qo'rqitmaydigan” rahmatli Sobirjon melisa yodimga tushdi. Eh-he, ularning zamonlaridan buyon qancha suvlar oqib o'tdi. Orada shunday paytlar bo'ldiki, hamma yoshlar o'zini militsionerlikka urdi (bu harakat hali zamon davom etmoqda. Garchi ba'zilar: yo'q, bugungi yoshlar o'zlarini biznesga urishyapti desalar, ba'zilar yo'q, haliyam melisa, prokuratura, sudyalik ot ustida boryapti. Chunki biznesga pul kerak, melisa, prokuratura va sudyalarning maoshlari o'zi katta pul, deyishadi). Mayli, bu dunyo­­da har kim o'ziga yoqqan kasbni tanlaydi. Bunday huquq Konstitutsiyamizda ham mustahkamlab qo'yilgan. Gapimizga kelaylik.

Shunday qilib, “Gazeta uz”sayti o'zining shu yilning 29 iyulida bir xabar e'lon qildiki, nainki men, shuningdek, uni o'qigan ko'pchilik yoqa ushlagan bo'lsa ajab emas.

O'sha xabarda shunday deyiladi: “Surxondaryoda profilaktika inspektori yordamchilari fuqaroni urib, uning o'limiga sababchi bo'ldi. Surxondaryo viloyati Denov tumanida ikki nafar IIO FMB profilaktika inspektori yordamchilari fuqaroni bir necha bor urib, tan jarohati yetkazgan. Oqibatda fuqaro shifoxonada vafot etgan. Holat yuzasidan jinoyat ishi qo'zg'atilib, ikki nafar shaxsga nisbatan “qamoqqa olish” ehtiyot chorasi qo'llanilgan”.

Yuqoridagi xabarni o'qib: “Mening militsiyamga nima qildiykin, nahotki, odamkush bo'lib qolgan bo'lsa”, deya xavotir olib, saytning davomini o'qiy bosh­ladim. Ularda yana shunday xabarlar: “Qashqadaryoda profilaktika inspektori olib ketgan fuqaro vafot etdi. Uning yaqinlari IIB xodimlarini kuch ishlatishda ayblamoqda. Qashqadaryo viloyati Nishon tumanida IIB xodimlari tomonidan olib ketilgan fuqaro narkologiya dispanserida vafot etdi. Marhumning yaqinlari IIB xodimlari uni urib, kuch ishlatganlarini gumon qilishmoqda. Holat yuzasidan Qarshi tuman prokuraturasi tomonidan tergovga qadar tekshiruv harakatlari olib borilmoqda. Sog'liqni saqlash va Ichki ishlar boshqarmalariga xizmat tekshiruvi tayinlangan”.

“Gazeta uz”da chop etilgan yana bir kichik xabar: “Taxiatosh (Qoraqalpog'iston-tahr.) IIBga olib ketilgan fuqaroning o'limi yuzasidan izoh berildi. Qoraqalpog'istonning Taxiatosh tumanida mast holda IIBga olib ketilgan fuqaro vafot etdi. Fuqaroning yaqinlari uning o'limida profilaktika ins­pektorini ayblamoqda. Hozirda IIB xodimlarining xatti-harakatlari yuzasidan xizmat tekshiruvi olib borilmoqda.

Eldan burun militsiya bilan bog'liq desak, noto'g'ri bo'lar, ammo o'limlarida militsiya inspektorlari aybdor deyilayotgan yuqoridagi uchta voqea so'nggi kunlar davomida sodir bo'lgan. Bunga o'xshash hodisalar haqida esa mamlakatimizda bir necha yildan buyon aytib kelinadi. Masalan, keltirilgan ke­yingi voqea aftidan o'tgan yil sentyabr oyida yuz bergan. Bu haqda odamlar gapirishmoqda. Turli gazetalarda, ijtimoiy tarmoqlarda huquq-tartibot organlari sha'niga ba'zan o'rinli, ba'zida esa o'rinsiz fikrlar ham bildirilmoqda.

Ma'lumki, keyingi to'rt-besh yil ichida mamlakatimizda chuqur islohotlar olib borilyapti. Ilgari hech ko'rilmagan ijtimoiy-siyosiy jarayonlar kechmoqda, butun O'zbekiston qurilish maydoniga aylanib, yangi-yangi turar-joy binolari, hatto osmono'par qasrlar qurilmoqda. Har bir shaxsning huquqlarini himoya qilish yo'lida deputatlarimiz tomonidan qonunlar qabul qilinyapti. Odamlarni rozi qilish uchun butun-butun mahallalar qayta qurilyapti. Har bir tuman, har bir fuqarolar yig'inlari idoralarida hukumatning odamlari: “qani nima gapingiz bor, hammasini bajaramiz”, deya qamishdan bel bog'lab turishibdi. Bir so'z bilan aytganda, ostonamizda Yangi O'zbekiston eshik qoqmoqda. Mana shunday bir pallada yuqorida keltirilgan barcha ishlarga, o'tkazilayotgan tadbirlarga qaysi bir jihatdan bevosita aloqador, xalqimizning tinchligi va xavfsizligiga to'g'ridan-to'g'ri mas'ul bo'lgan mening militsiyam nega bunday noxush voqealarga aralashib qolmoqda? Nahotki, o'yindan o't chiqayotgan bo'lsa? Nahotki, bu sohadagi ayrim kimsalar o'zining kim ekani va nima uchun davlatning mo'may-mo'may maoshlarini olayotganlarini unutishgan bo'lsa? Axir ular davlat va xalqning muhofazachilari emasmi? Muhofaza qilish faqat urish-so'kish, o'ldirish bilan bo'ladi, deb qaerda yozilgan? Ha, to'g'ri, bu voqealarda ularning ayblari bo'lmasligi mumkin. Lekin insonlarning o'limi bilan nihoyalangan voqealarda militsiya nomi aralashganining o'zi kishini o'ylatadi. Darhol xayolga: “Shamol bo'lmasa daraxtning uchi qimirlamaydi”, degan xalq maqoli keladi. Zotan, yuqoridagi kabi voqealarda IIB xodimlarining ayblari tasdiqlangan hollar ham uchrab turibdi-ku! Jumladan, o'tgan yili butun respublikada juda katta shov-shuvlar keltirib chiqargan Chiroqchi voqeasi yuzasidan sud hukmi o'qilganini ko'pchilik biladi. Chiroqchi tumani IIO FMB 4-sonli IIB boshlig'i lavozimida ishlagan N.Ovlayev 9 yil ozodlikdan mahrum etilgani haqida EFFECT.UZ rasmiy kanali yozib chiqdi. Xo'sh, nima bo'lyapti o'zi?

Oldindan aytib qo'yishimiz kerak, yuqorida keltirilgan vo­qealarda militsiya xodimlarining aybi bor yoki yo'qligini tergov organlari va sud aniqlaydi. Ayni payt­­da biz sud ocherki yoki jurnalistik surishtiruv ham olib borayotganimiz yo'q. Yuqorida aytganimizdek, kamoli “mening militsiyam”ning aytib o'tilgan xabarlarda keltirilgan voqealarga aloqadorligi, to'g'risi, ularning sha'ni-shavkati tahlikaga solgani bois qo'limizga qalam tutdik. Agar bunday hodisalar yuz beraversa, ularning oldi olinmasa mening militsiyamning obro'si (uni ko'tarish kerak. Muallif), qadr-qimmati qolmaydi. Axir bugungi yoshlarimiz, qariyalarimiz kech demay, tun demay ko'cha-ko'ylar, xiyobonlarni kezib, hordiq chiqarisharkan, o'sha mening militsiyamga tayanishmaydimi?! Kimdir birov biron idoraga borib, o'z haqiqatini isbotlamoqchi bo'lsa, haqiqatni eshitishni istamaydigan rahbarlar darrov mening militsiyamni chaqiradi. Xo'sh, o'shanday paytda mening militsiyam haqiqatni surishtiradimi? Aslo. Haqiqatchining qo'liga kishan solgancha, yetaklab olib chiqib ketadi. Bu bilan aytmoqchimizki, mening militsiyam faqat jazo koloniyasi emas. Ular ham jonli insonlar. Har birining o'z fikri, o'y-mulohazalari bor. Shunday ekan, yuqoridagi kabi voqealar paytida janjal ko'tarayotgan mast odamni yordamchilar yordamida qo'liga kishan solib, olib ketish o'rniga tibbiyot xodimlarini, mahalla faollarini voqea joyiga chaqirib, masalani hal etsa bo'lmaydimi? Xo'sh, mast odamni idoraga olib borib, qamashdan boshqa nima qiladi? Mastligi tarqagunga qadar voqea jo­yida bo'lib tursa, mening militsiyamning biron joyi kamayib qoladimi?

Yuqorida aytilgan va keltirilgan fikrlardan ko'rinib turibdiki, bugun mening militsiyam o'zini bir silkib olishi kerakka o'xshaydi. Balki ana shu silkinishda o'zini xon, ko'lankasini maydon deb, qonini so'rib yurgan bitlari zora to'kilib ketsa… Xayolimda esa yana Sobirjon melisa gavdalanadi. U bilan suhbatlashganday bo'laman: aka, o'sha paytda yosh bola bo'lsak-da, lekin sizdan qo'rqmas edik, endi esa yoshimiz ulg'ayib — oq-qorani taniydigan bir yoshga yetdik, erkimiz ham qo'limizda. Ammo qo'rqyapmiz…