Soxta obro' kimga kerak?
So'nggi vaqtlarda jurnalistikaga qiziquvchan yoshlar soni sezilarli darajada ko'paydi. Ayniqsa, blogerlik faoliyati ommalashgani bois bu sohada o'zini ko'rsatishga intilayotganlarning ham kun sayin ortib borayotganini ko'ryapmiz. Bu albatta yaxshi.
Chunki internet tarmog'ida o'z sahifasini ochib, tezkor xabar va yangiliklar bilan ommani boxabar qilayotganlar kun davomidagi voqeliklarga o'z fikrini bildirish barobarida, jurnalistik salohiyatini ham ma'lum miqdorda oshirib boryapti. Sahifasiga ko'proq odamni yig'ish maqsadida esa asosan shov-shuvga sabab bo'luvchi materiallarni joylashga harakat qilishyapti. Bu ham qaysidir ma'noda yaxshilikkadir. Ammo… jurnalistikada mavzu tanlashga ham alohida e'tibor berish kerakligi ko'p aytiladi. Shuning uchun ham nimadir yozishdan avval uning o'quvchiga qanday ta'sir qilishi haqida obdan o'ylash talab etiladi. Blogerlarimiz esa mana shu jihatni yodlaridan chiqargandeklar go'yo. Biz o'zbeklarda yaxshi xabardan ko'ra, yomon xabarlar tez va keng tarqaladi deyishadi. Chindan ham shundaydir.
Aynan mana shunday, boshida kishini o'ziga jalb qiladigan mudhish xabarlardan blogerlar mohirona foydalanishyapti desak xato bo'lmaydi. Kunda-kunora yurtimizning turli hududlarida sodir etilayotgan har xil jinoyatlar, pichoqbozlik, ommaviy to'da-to'da bo'lib olib mushtlashishlar, jinsiy zo'ravonliklar va boshqa axloqsizliklar haqida o'qib tanishayotganlarimizni hech ikkilanmay shular qatoriga kiritish mumkin. Balki bu orqali odamlarni ogohlikka chorlash maqsad qilinayotgandir, biroq bu kabilarni tarqatish orqali o'zimiz bilmagan, o'ylamagan holda targ'ib qilib qo'ymayapmizmikan?
Ammo oxirgi paytlarda internetdagi ayrim kanallarda bularning ochiq-oshkora, qanday tasvirga olingan bo'lsa shundayligicha berilayotganini ham ko'ryapmiz. Bular asosan boshqalardan ko'ra oldinroq bu kabi holatlarni o'z sahifasiga joylashga harakat qiladigan qiziqqon blogerlar faoliyatida ko'zga tashlanadi. Natijada ko'pchilikka bu kabi jinoyatlar ham odamlar orasida “hech nima bo'lmay qolibdida” degan xulosani berib, diydasi qotishiga olib kelayotgandek. Zo'rlik ishlatish hamda jinsiy tajovuzkorlik haqidagi voqealar haqida ham doim aytilavermagan. Sababi oriyati kuchli xalqimizda bunaqa mavzularni tilga olish, muhokama qilish ham uyatli hisoblanadi.
Bordiyu o'ylab-o'ylamay qaysidir davrada bunday holatlar haqida gap boshlansa, kattalar tomonidan darrov to'xtatilar, behayo va buzuq mavzularni ochganlarga qattiq dakki berilardi. Boisi ko'pchilik gapirgani, o'zicha muhokama qilgani bilan ularning oldi olinishiga ishonish qiyin. Yaxshisi ularni ovoza qilmay tegishli odamlar tomonidan chora ko'rilgani foydali deb bilingan. Balki unday odamlardan ko'pchilik o'zini tortishi, to'y-hashamlarda avvalgidek muomala qilmasliklari badxulq odamlarni to'g'ri yo'lga soladi deb o'ylarsiz. Ammo katta-kichik birdek fikr yuritmaydi-da. Oramizda internetdan bu kabilarni o'qib olib, ikki gapning birida hazil-huzul qilib o'zaro bemaza kulishadiganlar ham bor. Biz bo'lg'usi jurnalistlar biror narsa qoralashda, avvalo, mana shunday nosog'lom shaxslar uchun mavzu yaratib bermayapmizmi degan savolni o'zimizga berib ko'rishimiz menimcha juda o'rinli bo'lardi. Faqatgina obunachilar soni ortishini emas, balki bizning kamtarona ijodimizni ota-onamiz, opa-singillarimiz ham kuzatayotganlarini aslo yodimizdan chiqarmaylik. To'g'ri, jurnalist qiziquvchan bo'ladi. Ammo qiziqqon va shoshqaloq emas. Maqsadimiz tezkorlik bilan huda-behuda narsalarni yoyib, o'zimizcha soxta obro' orttirish emas, xalqimiz uchun kerakli so'zni ayta olish bo'lsin.
Kamoliddin RO'ZIMATOV.