Kelajak bugundan boshlanadi

yoki oliy ta'limda malakali mutaxassislar tayyorlash: tajriba, tahlil va talqin

Yaqindagina jonajon Vatanimiz — O'zbekiston Respublikasi o'zining davlat mustaqilligini qo'lga kiritgani va mustaqil taraqqiyot yo'lini boshlaganining 31 yilligini nishonladi. “Yangi O'zbekistonda el aziz, inson aziz” shiori ostida o'tgan Eng ulug', eng aziz bayram kunlarida yurtdoshlarimizning yuzlarida tabassum, tilida shukronalik, ertangi kun bundan-da yorqin va farovon bo'lishiga ishonch aks etib turdi. Chunki mustaqillik xalqimiz uchun qadr-qimmatini anglab, munosib   hayot kechirish, yurtimizda huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyatini barpo etish imkoniyatini yaratdi.

Zamon bilan hamnafas qadam tashlayotgan Andijon qishloq xo'jaligi va agrotexnologiyalar instituti jamoasi ham qutlug' bayramimizni o'quv, ilmiy-tadqiqot, ma'naviy-ma'rifiy jabhalarda muayyan yutuqlar bilan qarshi oldi. Institutimiz mamlakatimizda qishloq xo'jaligi sohasiga yuqori malakali yetuk mutaxassislar tayyorlashga ixtisoslashgan yetakchi oliy ta'lim muassasalaridan biridir. Mazkur dargohni bitirgan minglab mutaxassislar mamlakatimiz qishloq xo'jaligini yuksaltirish, iqtisodiyotini rivojlantirish, xalq farovonligini oshirish yo'lida samarali faoliyat olib bormoqdalar.

Mamlakatimizda so'nggi yillarda muhtaram Yurtboshimiz rahnamoligida yoshlarga ilm-fan cho'qqilarini egallashlari, o'zlarining aql zakovatlari, ijodiy imkoniyatlari va kuch-quvvatlarini namoyon etishlari va rivojlantirishlari uchun sharoitlarning yangi ufqlari ochildi. Ana shu imkoniyatlardan unumli foydalanayotgan yoshlarga bugun ko'pchilikning havasi keladi. Ta'lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar, bitiruvchilarni oliy ta'limga qamrovining oshgani, yangi oliy ta'lim muassasalarining ochilgani natijasida yoshlarga yanada keng imkoniyatlar yaratildi. Institutimizda 2016-2017 o'quv yilida 15 ta ta'lim yo'nalishiga 450 ta kvota bo'yicha qabul amalga oshirilgan bo'lsa, joriy yilda 39 ta ta'lim yo'nalishlari (kunduzgi va sirtqi)ga 2150 nafar yigit-qizlar talabalarimiz safiga qo'shildilar. Shuningdek, bundan besh yil muqaddam magistratura mutaxassisliklarining 5 ta mutaxassisliklar bo'yicha 12 nafar magistrantlar qabuli rejalashtirilgan bo'lsa, joriy o'quv yilida esa 32 ta mutaxassislik bo'yicha 132 ta qabul belgilanganligi yoshlarga yaratilgan imkoniyatlarning yanada kengayganligidan dalolat beradi.

So'nggi ikki yilda institutimizda bakalavriatda jami yangi 10 tadan ortiq jumladan, yurisprudensiya (qishloq xo'jaligi huquqi), tup­roq bonitirovkasi va yer resurslaridan foydalanish, organik qishloq xo'jaligi mahsulotlarini yetishtirish, saqlash va qayta ishlash, professional ta'lim (yo'nalishlar bo'yicha), raqamli iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo'yicha), sug'urta ishi, logistika (agrologistika), biotexnologiya (tarmoqlar bo'yicha), ekologiya va atrof-muhit muhofazasi (tarmoqlar va sohalar bo'yicha), manzarali bog'dorchilik va ko'kalamzorlashtirish kabi yangi ta'lim yo'nalishlari bo'yicha kadrlar tayyorlash, shuningdek, bakalavriat ta'lim yo'nalishlari negizida yangi 13 ta magistratura mutaxassisliklar bo'yicha kadrlar tayyorlash amalga oshirilmoqda.

Institutda Belarus Respublikasining Grodno davlat agrar   universiteti bilan 2 ta, Rossiya Federatsiyasining Boshqirdiston davlat agrar universiteti bilan 1 ta ta'lim yo'nalishlari bo'yicha 2+2 qo'shma dastur asosida kadrlar tayyorlash yo'lga qo'yilgan.

Institutda mavjud 5 ta fakultet tarkibida 3 ta fakultetlararo, 17 ta mutaxassislik kafedralarda jami 289 nafar professor-o'qituvchilar faoliyat olib bormoqda. Shundan 15 nafari fan doktori, professorlar va 114 nafari fan nomzodi, dotsentlar, 160 nafar katta o'qituvchi va assistentlardir. Ilmiy salohiyat 44,6 foizni tashkil etadi.

Institutda ta'lim sifati va samaradorligini ta'minlash maqsadida O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 31 dekabrdagi “Oliy ta'lim muassasalarida ta'lim jarayonini tashkil etish bilan bog'liq tizimni takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi 824-son qarori asosida 2021-2022 o'quv yilidan boshlab o'quv jarayonlari kredit-modul tizimida tashkil etildi. Joriy o'quv yilida 1-2 bosqich talabalari kredit-modul tizimida tahsil olishmoqda. Bundan tashqari, mavjud 17 ta mutaxassislik kafedralari fan, ta'lim va ishlab chiqarish integratsiyasi mexanizmini takomillashtirish, talabalarning malakaviy ishlab chiqarish amaliyotlarini sifatli tashkil etish, professor-o'qituvchilarning stajirovkalarini ishlab chiqarish bilan hamohang amalga oshirish maqsadida Farg'ona vodiysi hududida joylashgan 5 ta paxtachilikka, 8 ta g'allachilikka, 5 ta paxta-to'qimachilikka, 3 ta sabzavot va polizchilikka, 5 ta qishloq xo'jaligi mahsulotlarini qayta ishlashga, 4 ta chorvachilikka ixtisoslashgan klasterlar bilan mutaxassislik kafedralarining 23 ta filiallarida 3+3 loyihasi asosida 3-4 bosqich talabalari uchun mutaxassislik fanlaridan laboratoriya, amaliy mashg'ulotlari hamda malakaviy o'quv va ishlab chiqarish amaliyotlarini o'tkazilishi yo'lga qo'yilgan. Shuningdek, 17 ta mutaxassislik kafedralar qoshida viloyatdagi yirik ishlab chiqarish korxona va tashkilotlar hamda klasterlar uchun qishloq xo'jaligi sohasi bo'yicha xizmat ko'rsatadigan o'quv-ilmiy markazlar tashkil etilib, 150 nafardan ortiq talabalarning ish bilan bandligi ta'minlandi.

So'nggi yilda institutimizda viloyatdagi yirik qishloq xo'jaligi ishlab chiqarish korxona va tashkilotlarning tajribali mutaxassislari ishtirokida muammoli ma'ruza, binar darslari tashkil etib kelinmoqda. Birgina o'tgan o'quv yili mobaynida 25 ta muammoli binar darslari tashkil etilgan bo'lsa, korxona va tashkilotlarda 100 dan ortiq sayyor darslar o'tkazildi.

2021-2022 o'quv yilida institutning 22 nafar professor-o'qituvchilari o'zlarining dissertatsiya ishlarini ixtisoslashgan kengashlarda muvaffaqiyatli himoya qildilar. Professor-o'qituvchilar tomonidan 21 ta darslik, 37 ta o'quv qo'llanmalar, 42 ta monografiya hamda 27 ta tavsiyanomalar chop ettirildi.

2020-2022 yillarda dunyoning nufuzli 1000 taligiga kiruvchi xorijiy oliy ta'lim muassasalarida institutimizning 13 nafar professor-o'qituvchilari qisqa muddatli malaka oshirish va stajirovkalar o'tashlari bilan birga mashg'ulotlar olib borgan bo'lsa, ulardan 18 nafar professorlar ta'lim yo'na­lishlari va magistratura mutaxassislarining o'quv jarayonlariga jalb qilindi.

Professor-o'qituvchilar va talabalarning akademik almashinuvini hamda o'zaro hamkorlikni kengaytirish maqsadida Turkiya, AQSh, Italiya, Portugaliya, Rossiya Federatsiyasi, Germaniya, Ruminiya, Bolgariya, Belarussiya, Latviya, Slovakiya, Polsha kabi davlatlarining nufuzli oliy ta'lim muassasalari bilan jami 40 dan ortiq o'zaro hamkorlik shartnomalari va memorandumlar imzolandi.

2021-2022 yillarda “O'simliklar va qishloq xo'jalik mahsulotlari karantini”, “O'sim­liklarni himoya qilish”, Dehqonchilik va melio­ratsiya”, “Qishloq xo'jaligi ekinlari genetikasi, seleksiyasi va urug'chiligi” hamda “Fizika va kimyo” kafedralariga Osiyo taraqqiyot bankining mablag'lari hisobidan jami 9,3 mlrd. so'mlik 27 ta fanlardan so'nggi rusumdagi zamonaviy laboratoriya jihozlari keltirilgan. Bundan tashqari, institut UzCaseMash kompaniyasidan qiymati 2,3 mlrd. so'mni tashkil etadigan “TT5-110” rusumli, 250 million so'm qiymatga ega bo'lgan “MTZ-82.1” rusumli, 160 million so'mlik “T-40” rusumli New Holland zamonaviy qishloq xo'jalik traktorlari keltirildi. BMT Taraqkiyot dasturi doirasida qiymati 24 692 AQSh dollari bo'lgan   SA 14600 rusumdagi zamonaviy seyalka olinib, o'quv jarayonlarida foydalanish yo'lga qo'yildi.

Shuningdek, institutda Koreyaning KOPIA markazi bilan hamkorlikda Axborot maslahat markazi (extension center) tashkil qilindi. Germaniyaning Xalqaro hamkorlik jamiyatining GIZ xalqaro loyihalari doirasida 2 gektar yer maydonda Italiya texnologiyasi bo'yicha 60 bosh qoramollarga mo'ljallangan zamonaviy chorva kompleksi barpo etildi va Avstriya davlatidan 70 bosh qoramollar olib kelindi. Ayni paytda qora mollar soni 60 bosh­dan oshdi. Chorva kompleksida ishlab chiqarilgan sutni qayta ishlashga mo'ljallangan qiymati 127 ming AQSh dollariga teng sut mahsulotlarini qayta ishlash sexi qurilib, foydalanishga topshirildi. Shuningdek, viloyatning “EKOFISh” MChJ bilan hamkorlikda 4,5 gektar maydonda Xitoy texnologiyasi asosida “Intensiv usulda baliq yetishtirish” yo'lga qo'yildi. Amerika Qo'shma Shtatining USAID xalqaro tashkiloti bilan 6,5 ga maydondagi intensiv bog'da, shuningdek, 1,1 ga maydonda tokzorlar tashkil qilindi.

Bugungi innovatsion rivojlanish davri, iqtisodiyotni raqamlashtirish sharoitida fan, ta'lim va ishlab chiqarish integratsiyasini yanada rivojlantirish, innovatsiyalarni jadallashtirish, iqtisodiyotning barcha tarmoqlarida innovatsion ishlanmalar va texnologiyalarni keng tatbiq qilish, inson kapitalini, ilm-fanni rivojlantirishga alohida e'tibor qaratishni taqozo qilmoqda.

Institutda ilmiy salohiyatni oshirish maqsadida 5 ta ixtisoslashgan Kengash, jumladan, 06.01.01 — Umumiy dehqonchilik. Paxtachilik, 06.01.08 — O'simlikshunoslik, 05.07.01 — Qish­loq xo'jalik va melioratsiya mashinalari. Qishloq xo'jaligi va melioratsiya ishlarini mexanizatsiyalash va 05.07.02 — Qishloq xo'jalik va melioratsiya mashinalarini ishlatish, tiklash va ta'mirlash hamda 13.00.02-Ta'lim va tarbiya nazariyasi va metodikasi ixtisosliklari bo'yicha PhD ilmiy daraja beradigan Ixtisoslashgan ilmiy Kengashlar faoliyati yo'lga qo'yildi. Mazkur ixtisoslashgan Kengashlarda         22 tadan ortiq dissertatsiya himoyalari o'tkazildi.

Bugungi kunda institut hamda   Belarus Respublikasi Grodno davlat agrar universiteti hamkorlikda 2022-2023 yillarda bajarilishi ko'zda tutilgan   moliyaviy hajmi 1,8 mlrd. so'm qiymatga ega bo'lgan amaliy loyiha doirasida, moliyaviy hajmi 3,4 mlrd. so'mni tashkil etadigan 4 ta innovatsion loyihalar bajarilmoqda. Shuningdek, oliy ta'lim dargohimizda faoliyat ko'rsatayotgan kafedra professor-o'qituvchilar tomonidan 2022 yilning 1-yarim yiliga 20 ta patent va mualliflik guvohnomalarini olishga erishildi.

Ta'lim maskanimiz professor-o'qituvchilari tomonidan yaratilgan soyaning yangi “X.Sattarov” navi liniyasi, g'o'zaning “Andijon-Ziyo” navlari Davlat navsinash komis­siyasiga taqdim etildi.

Institutning iqtidorli talabalari yaratilgan imkoniyatlardan unumli foydalangan holda Respublika hamda xorijda tashkil etilayotgan tanlovlarda ishtirok etib ilmiy-tadqiqot sohasida salmoqli yutuqlarga erishib kelmoqda. Jumladan, 2021-2022 o'quv yilida 1 nafar talaba O'zbekiston Respublikasi Prezidenti stipendiyasi sohibi, 4 nafar talaba “Beruniy” nomli hamda 2 nafar talaba I.Karimov nomli davlat stipendiyasi sohibi bo'lgan bo'lsa, 15 nafar iqtidorli talabalar “Viloyat hokimi stipendiyasi”ni qo'lga kiritdilar.

Respublika fan olimpiadalarida 16 nafar iqtidorli talabalar faxrli I-II-III-o'rin, “StartUpAgro-2021” loyihasida 5 nafar talabalar yosh olimlar va talabalar o'rtasida o'tkazilgan startap loyihalar va g'oyalar tanlovida g'oliblikni egalladilar.

Bundan tashqari, “Techno Ways” texnologik rivojlanish marafonining hududiy bosqichida 5 nafar talaba, USAID Agrobusiness Development Activity xalqaro tashkilot hamda Toshkent davlat agrar universiteti hamkorligida tashkil etilgan “Introduction to adding value to the horticultural value chain” vebinarlarida faol ishtiroki uchun 1 nafar talaba bronza sertifikati, “Yosh olim-2021” xalqaro tanlovida 3 nafar talabalar faxrli 1-o'rinni, “Yilning eng faol yosh talabasi” tanlovida 3 nafar talaba Respublika bosqichida 1-o'rinni,   “Oʻzbekiston uchun 100 gʻoya” Respublika bosqichida           2 nafar talaba   “MedOne” nomli loyihasi bilan munosib ishtirok etib g'olib bo'ldi. 2022 yilning   10-11 may kunlari “Toshkent irrigatsiya va qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalash instituti” milliy tadqiqot universitetida “Barqaror rivoj­lanish maqsadlari” doirasida mintaqaviy olimpiadaning milliy bosqichida 2 nafar talaba faxrli II-o'rinni egalladi.

2021 yilda Yevropa Ittifoqining Erasmus+ BUZNET (O'zbekiston veterinariya tarmog'ida uyg'unlashgan ta'lim) hamda TOPAS (Qishloq xo'jaligi bo'yicha nazariyaga asoslangan ta'limdan amaliyotga asoslangan ta'limga o'tish) loyihalari doirasida 18 nafar professor-o'qituvchilar va   28 nafar talabalar Italiya, Portugaliya, Estoniya, Germaniya, Polsha, Ruminiya, Buyuk Britaniya kabi davlatlarning yetakchi universitetlarida amaliyot o'tadilar.

Hamkorlik doirasida Germaniyaning Vaynshtefan-Trizdorf amaliy fanlar universiteti, Rossiya Federatsiyasining Kuban davlat agrar universiteti, Belarus Respublikasining Grodno davlat agrar universiteti kabi nufuzli oliy ta'lim muassasalarining tegishli mutaxassisliklari bo'yicha magistraturada o'qish uchun 20 nafardan ziyod bitiruvchilar yuborildi.

Germaniya fermer xo'jaliklarida esa 20 dan ziyod institut talabalari PRAXX hamda AZ-Germany Consulting kompaniyalari bilan hamkorlikda ishlab chiqarish amaliyotini o'tadilar.

Joriy yil 20-22 aprel kunlari institutda Turkiyaning Konya Seljuk universiteti bilan hamkorlikda “Meva-sabzavotchilik va uzum yetishtirish texnologiyalari va marketingi” yo'nalishida O'zbekiston-Turkiya agrobiznesni rivojlantirish forumi tashkil etildi. Forum doirasida Turkiya Respublikasidan Konya Seljuk universiteti, Chukurova universiteti, Alanya sanoat va tijorat palatasi, Konya sanoat palatasi, Turkiya meva-sabzavotchilik federatsiyasi, Adana savdo-sotiq palatasi kabilarning 70 nafardan ziyod vakillari ishtirok etdilar. Shuningdek, 12 nafar professor-o'qituvchilar hamda 23 nafar talabalar Turkiyaning yetakchi universitetlarida tajriba almashib qaytdilar.

Keyingi yillarda Respublikada oliy ta'limga qamrov darajasi sezilarli darajada oshib borayotganligi natijasida har bir oliy ta'lim muassasasida talabalarni turar-joy bilan ta'minlashga bo'lgan ehtiyoj ham ortmoqda. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2021 yil 9 sentyabrdagi “Res­publika oliy ta'lim muassasalarida talabalarni turar-joy bilan qamrab olish darajasini oshirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi 563-sonli qaroriga asosan davlat xususiy sheriklik asosida 2022 yil dekabr oyida 600 o'rinli hamda institutning byudjetdan tashqari mablag'lari hisobidan 400 o'rinli talabalar turar-joylari rekonstruksiyadan chiqarilib, foydalanishga topshiriladi. Bu bilan talabalarni turar-joyi bilan ta'minlash darajasi 95 foizga yetkaziladi.

Oliy ta'lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlar zamirida, kelgusida Respub­likaning turli sohalarida ishlay oladigan mutaxassis kadrlar tayyorlashda sifat va samaradorlikka erishish, yuksak marralarni zabt etish kabi oliy maqsadlar yotadi. Mazkur maqsadlarni amalga oshirishda o'quv jarayoni sifatini oshirish, uni innovatsion mazmun bilan to'ldirish, talabalarda mustaqil ravishda yangi bilimlarni egallash ko'nikmasini shakllantirish bugungi kunning dolzarb vazifalaridan hisoblanadi.

Ha, eng muhim vazifamiz — institutimizda malakali mutaxassislar tayyorlash, ilmiy-tadqiqotlar olib borish, xalqaro hamkorlik aloqalarini rivojlantirish bo'yicha amalga oshirilayotgan ishlarimiz, shubhasiz, tayyorlanayotgan kadrlar sifatini oshirish, qishloq xo'jalik ishlab chiqarishini rivojlantirishga sezilarli ijobiy ta'sirini ko'rsatgan holda oliy dargohimizni tamomlagan yoshlarimiz Yangi O'zbekistonning buguni va ertasi uchun kerakli mutaxassislar bo'lib yetishib chiqsinlar. Ular xalqimiz va Vatanimizga el-yurt ravnaqini yanada yuksaltirishda o'z o'rni va hissasini qo'shadigan hamma faxrlanadigan insonlar bo'lishsin. Ta'bir joiz bo'lsa, bu faoliyatimizning asosiy maqsadi, mezoni desam yanglishmagan bo'laman.

Komiljon KOMILOV,

Andijon qishloq xo'jaligi va

agrotexnologiyalar

instituti rektori