Agar ilmiy yondashsak…
Mikrodunyo. Makrodunyo. Megadunyo. Bu dunyolar eng mayda zarradan tortib butun borliqni tashkil qiladi. Bir-biriga ta'sir va aks ta'sir etgan holda o'ziga xos qonuniyatlar asosida rivojlanadi. Biz yashayotgan jamiyat va tabiat makrodunyoning tarkibi sifatida o'ziga xos muayyan qonuniyatlar asosida taraqqiy etadi. Bu qonuniyatlarning buzilishi, tabiatda ham jamiyatda ham me'yor va muvozanatning izdan chiqishiga sabab bo'ladi.
Har sohada qilinayotgan ishlar ilmiy yondashuv asosida bo'lmas ekan bizning amalga oshirayotgan ishlarimiz, islohotlarimiz samara bermaydi. Jamiyatning barcha sohalarida ilmiy yondashuv lozim, deya ko'pgina yig'ilish va ma'ruzalarida qayta-qayta ta'kidlamoqda Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev.
Yutuqlar o'zimizniki. Biz xato va kamchiliklarni bartaraf etish uchun harakat qilishimiz kerak. Bugun bir qancha muammo va kamchiliklar faqat vaziyat komida, ijtimoiy tarmoqlarda vaqtincha ko'z-ko'z qilinib hal qilinmoqda. Uning asorati esa muammo ustiga yana muammolarni ko'ndalang qo'ymoqda. Prezidentimiz kuyunib aytgan gaplarni jamiyatimiz hayotida yuzaga kelayotgan ijtimoiy muammolarda ko'rib turibmiz.
“Har faslning o'z xislati bor, har faslning o'z fazilati”, deya yozgan edi elimizning ardoqli shoiri Hamid Olimjon.
Kumush qishning ziynati, zumrad bahorning tarovati, nafosati kabi fasllarning xislat va fazilatlari ijtimoiy muhitda sodir bo'layotgan muammolar soyasida qolib ketayotgandek. Yuzaga kelayotgan muammolarning aksariyati esa fasl ham tanlamayapti.
Uy qursak yorilib ketyapti, yo'l qursak o'pirilib, ko'prik qursak qulayapti. Yog'ingarchilik mavsumlarida oqova suvlarni chiqarish tarmoqlari (drenajlar), oqindi suvlar kanalizatsiyalari ishlamay hammayoqni suv bosayapti. Gaz va elektr energiyasida muntazam uzilishlar bo'layapti. Yashil makon umummilliy loyihasi doirasida necha million tup daraxt ko'chatlari o'tqazdik, o'tqazayapmiz. Ko'kalamzorlashtirish masalasida amalga oshirayotgan ishlarimiz jahon hamjamiyatida ham e'tirof etilmoqda. Biroq ekilayotgan aksariyat daraxt ko'chatlari har bir hududning tuproq bonitetini inobatga olmasdan, o'sha hududga mos bo'lgan daraxt ko'chatlarini inobatga olib ekilmoqda, deb ayta olmaymiz. O'z navbatida mavjud daraxtlarni saqlab qolishda ham odilona munosabatda bo'lmayotganimiz bor gap. Bo'lmasa shuncha yillar mobaynida ekilgan va mavjud daraxt ko'chatlarimiz ekologik muvozanatning buzilishiga, havoning ifloslanishiga, chang to'zon tarqalishi bo'yicha ham dunyoda yetakchi o'rinlardan joy olishga imkon bermas edi. Demak, biz barcha sohalarga bilib bilmay, hududlarning o'ziga xos, o'ziga mos jihatlarini o'rganmay, har jabhada me'yorga amal qilmay umuman ilmiy asosda yondashmayotganimiz sababligini tushunishimiz shart. Jamiyatning ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy, ma'naviy, huquqiy, madaniy va boshqa sohalariga ilmiy yondashuv lozimligini chuqur tafakkur qilishimiz lozim.
Ilmiy yondashuv bo'lmas ekan ijtimoiy va tabiiy muhitdagi me'yor va muvozanat buzilaveradi, buzilaveradi. Qaysi sohada bo'lishidan qat'i nazar vaziyat komida hal bo'lgan ish vaqtlar silsilasida, fasllar almashinuvida yangi muammolarni boshlab kelaveradi, kelaveradi. Natijada turli ko'ngilsizliklar, noqulayliklar, talafotlar yuzaga qalqib chiqaveradi, chiqaveradi. Qilinayotgan qanchadan qancha mehnat, vaqt, sarf-xarajatlar o'zini oqlamay takror va takror qayta qilishga ehtiyoj tug'ilaveradi, tug'ilaveradi…
Shu sababdan ham asrlar silsilasiga dosh berib kelayotgan ota-bobolarimiz tomonidan bunyod etilgan shaharlar, bino va inshootlar, bog'u rog'lar hanuzgacha barcha fasllarda yangicha ko'rk va tarovat kasb etishi, ularning har jihatdan ilmiy asosda bunyod etilganligini anglatadi. Biz ham kelajak avlodga bugun amalga oshirayotgan keng ko'lamli islohotlarimizdan yuzaga keladigan muammolarni bartaraf etish vazifasini emas, ham surati go'zal ham siyrati mukammal sharoitlarni qoldiraylik. Ular ham bizdek ajdodlardan faxrlanib yursin. Hozir esa…
Bahrom BOYMURODOV,
“Yangi Sirdaryo” gazetasi
bo'lim mudiri