Diplom bo'lsa bo'ldimi?
Telefonimizga har ikki kunning birida “Tabriklaymiz, siz talabalikka tavsiya etildingiz”, degan xabarlarning kelishi odatiy hol bo'lib qoldi. Ayniqsa, bu holat imtihondan kam ball to'plagan abiturientlarda ko'p uchramoqda. Bu ham mayliku-ya, endigina test topshirib chiqqan abiturientlarning qo'liga reklama qog'ozchalarini tarqatishlariga nima deysiz? Bu nodavlat universitetlarning piarimi yoki nima bo'lsa ham bola to'plashning chorasimi?
Men ham birinchi yili o'qishga kira olmaganman. O'sha payt qo'shni Tojikistondagi oliy o'quv yurtiga hujjat topshirib, o'qishga qabul qilindim va birinchi kursni o'sha yerda o'qiganman. Ikkinchi yili o'qishimni ko'chirishim kerak bo'lganda, yana o'zimizning oliy ta'limga omadimni sinab ko'rish uchun topshirdim. Ne baxtki, grant asosida o'qishga kirdim va o'zimizning oliy dargohda o'qiy boshladim. O'z yurtingda o'qish baribir boshqacha-da. Ammo mana ikki yildirki, avgust-sentyabr oylarida telefonimga kelayotgan chaqiruv va xabarlarning keti uzilmaydi: “Tabriklaymiz, sizni nufuzli universitetga o'qishingizni ko'chirishda yordam beramiz” degan xabarlar. O'ylab qolaman, men qanday qilib imtihonsiz o'qishimni ko'chirishim mumkin? Axir o'qishni ko'chirish uchun ham ma'lum bir talablar bor emasmi?
Afsuski, bu kabi savollar bitta meni emas, ko'pchilik yoshlarni o'ylantirmoqda. Biroq “talabaman”, degan nom uchungina turli xususiy universitetlarda o'qiyotganlarning borligi ma'lum. Ayrim xususiy ta'lim maskanlarida o'qiydigan talabalar bilan suhbatlashganimda esa deyarli ko'pchiligi “O'qishdan past ball to'plab yiqildim, bu yerda bir yil o'qib davlat oliy ta'lim muassasalariga perevod (ko'chirish) qilaman” degan iddaolarni aytishadi. Ko'chirish bali kirish baliga qaraganda ancha pastroq ekan. Ma'lumotlarga qaraganda o'qishni ko'chirish bo'yicha test sinovlarida ishtirok etgan talabgorlarning 89,2 foizi joriy yilda belgilangan talablarni bajara olishmagan. Xorijiy va nodavlat OTMlardan davlat OTMlariga ko'chirish bo'yicha o'tkazilgan imtihonlarda jami 41 ming 122 nafar talabgor ishtirok etgan. Ularning 4 ming 433 nafari o'tish balini olgan bo'lsa, 36 ming 689 nafari talabni bajara olmagan. Aslida, yuqoridagi ko'rsatkichlar nodavlat universitetlarning, ularda ta'lim olayotgan talabalarning bilim darajasiga isbot emasmi”?! Qani bu yerda tenglik? Bu yerda yillab o'qib, qiynalib o'qishga kirgan talabalardan ko'ra, ularning osongina o'qishini ko'chirishlari uchun arzimasgina ball to'plasa kifoya ekan.
O'zim bilan tengdosh qizlarning fikrini so'rar ekanman, ularning ko'pchiligi “Hozir qizlarni diplomiga qarab olishayapti, o'qigan qizlar o'rnini tez topayapti”, deydi. Unday bo'lsa ota-onamiz misqollab topgan pullarini nodavlat universitetlarning kontraktlariga sovurishimiz kerak ekan-da?
Ha, ustozlarimiz o'quvchilik chog'imizda bekorga kelajakda kim bo'lishimiz va buning uchun qaysi kasblar bo'yicha a'lo o'qishimiz joizligini ongimizga singdirib kelishmagan ekan. Donishmandning “O'zgalarni o'zgartirmoqchi bo'lgan inson, avvalo, o'zini o'zgartirishi lozim” degan hikmatli iborasi bu borada hamma uchun asosiy mezon bo'lishi kerak, nazarimda. Zero, jamiyat rivoji va yoshlar istiqboli uchun bilim egallashni ta'kidlamoq barchamizning burchimizdir.
Zanjiloy ABDUSALOMOVA,
O'zDJTU talabasi.