Uyg'onayotgan ruhiyat
yoki ona-Vatan har bir yuraklarda bo'lsin!
Inson ruhiyatida ba'zan shunday samoviy lahzalar kechadiki, nimanidir izlayotgan, qandaydir madad kutayotgan damlaringizda birdan qalbingizni bir dasta nur shu'lalantirib, uyg'otib yuboradi. Sizni qudratli qo'llari bilan samolarga olib chiqqandek bo'ladi. Siz shunda go'yo yunon asotirlaridagi yengilmas pahlavon Anteyga aylanasiz, qanotlarning qudratli shovullashini eshitasiz, qantarib qo'yilgan Boychibor oyoqlaridagi kishanlarning kul-kul bo'lganini, Alpomishning o'n to'rt botmonlik kamondan o'q uzganida Asqar tog'ning bir parchasini yulib ketganini ko'rasiz va hayratga tushasiz. Tomirlaringizda shiddat bilan oqayotgan qonning alvonligini his qilib, bir nafas ko'z yumasiz va uni ochganingizda ufqqacha tutashib ketgan butkul zangor yaproqlar mamlakatidagi ulug' tog'lar, ulug' daryolar, ulug' xalq, ulug' ona tilning — ona-Vatanning shakl-shamoyilini, bo'y-bastini, o'tmishi va kelajagini ko'rib, uning zarrasi ekanligingizdan quvonch va xavotirga tushasiz. Quvonch – siz shu Vatanga daxldorligingiz, xavotir – uning oldidagi farzandlik qarzingizni qay taxlit ado etayotganingizda…
Men Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning o'tgan yil oxirida yurt ziyolilari bilan uchrashgan chog'dagi muloqotidan so'ng shunday holatni o'zimda kechirdim. 2017 yil avgust oyidagi uchrashuvda ham mamlakatning bo'yi barobar ko'tarilgan masalalar Uyg'onayotgan ruhiyat – yangilanayotgan Vatan oldida turgan vazifalar naqadar dolzarb ekanligini chuqur his qilgan, “shunchaki yashash, shunchaki yozish” mumkin emasligi – bu hammamiz uchun or-nomus masalasi ekanligi haqida chuqur o'yga botgan edik. Mana, o'shandan beri oradan yetti yil o'tdi. Yetti yil mobaynida mamlakat miqyosida asrlar bilan bo'ylashadigan olamshumul ishlar amalga oshirildi.
Chinakam bozor munosabatlari asosida tashkil etilayotgan munosabatlar negizida xorijiy investitsiyalarga yo'l ochildi. Dunyo bizga ishondi. “Navoiy baytlaridek yo'llar” yaratildi. Bolalarning jajji barmoqlari ko'saklar ignasiga tegib qonamaydigan bo'ldi. “Bolalar mehnati”ga chek qo'yildi. Prezidentimiz ta'kidlaganlaridek: “Qariyb chorak asrdan keyin Toshkent xalqaro kinofestivalini qayta tikladik. 2021 yildan buyon har yili jahonning 50 dan ortiq mamlakatidan yuzlab kinoijodkorlar O'zbekistonga tashrif buyurmoqda. Alisher Navoiy nomidagi kino saroyi zamonaviy qiyofaga ega bo'ldi, yangi “Renessans” kino uyi barpo etildi. Milliy filmlar yaratish uchun davlat tomonidan ajratilayotgan mablag'lar hajmi ham tobora ortib bormoqda…
Zamonaviy adabiyotimizni rivojlantirish maqsadida poytaxtimizda Adiblar xiyoboni, Yozuvchilar uyushmasining muhtasham binosi barpo etildi. O'lkamizning bahavo hududlarida yangi ijod uylari qurildi. Samarali ijod qilayotgan adiblarimiz imtiyozli asosda yangi uy-joylar bilan ta'minlandi. Yozuvchilar uyushmasi faoliyatini moddiy qo'llab-quvvatlash uchun har yili qariyb 25 milliard so'm ajratilmoqda.
Yosh iste'dod egalarini har tomonlama qo'llab-quvvatlash maqsadida Zomin seminari qayta tiklandi. Navqiron shoir va yozuvchilarning birinchi kitoblari katta tirajlarda nashr etilmoqda. Atoqli ijodkorlarimizning tavallud sanalarini keng nishonlash yaxshi an'anaga aylandi.
Birinchi marta nashr etilgan 100 jildlik “Turkiy adabiyot durdonalari”, 30 jilddan iborat “Mustaqillik davri navoiyshunosligi”, “Qoraqalpoq adabiyoti durdonalari”, “Mard askarga sovg'a” singari adabiy majmualar ma'naviy hayotimizda muhim voqea bo'ldi”.
Shunday… Gurillab kechayotgan hayot saltanatida Prezidentimiz yana Tafakkurni, Diyonatni, Iymon va Vijdonni, G'urur va Imkonni – Vatan fidoyilarini yana muloqotga chorladilar. Sana: 2023 yil 22 dekabr. Yer kurrasi bir kosa suvdek qalqib turgan pallada. Sharqiy Yevropa va Yaqin Sharq qismati dunyo xalqlarini iztirobga solib, ko'zidan uyquni qochirgan bir pallada:
“O'zimizga bir savol berib ko'raylik: biz hozirgi keskin sharoitda g'oyaviy-mafkuraviy sohada raqobatga tayyormizmi? Yosh avlodimiz tarbiyasi murakkab zamon talablariga javob beryaptimi?”
Ha, hammamizni jiddiy o'ylantiradigan, tashvishga soladigan savollarni o'rtaga qo'yyaptilar Davlatimiz rahbari.
Kimdir o'z ona tilini bo'tqaga aylantirib gapiradi. Biz jimmiz.
Ne-ne ulug' niyatlar bilan muqaddas Ka'ba tuprog'iga borgan inson qaytib kelganida uzun poyandozlar yozilgan gilam yo'lakchalardan yurib, olqishlayotganlarga kibr bilan qarab, ostonaga qadam qo'yadi. U kibr gunohi azim ekanligini bilmaydimi? Biz esa jimmiz…
To'ylardagi hasham yetti pushtimizga yetgulik… Biz esa yana jimmiz. Mabodo kimdir so'z qotsa, bir zumda uning og'zini yopishadi. Orzu-havas degan ibora bilan.
To'rtta xotin olib, ular o'rtasida ilohiy adolatni ta'minlay olmagan, mustaqil davlatimiz qonunlarini chetlab o'tgan kimsa o'zini qahramon deb his qiladi.
Biz esa hamon jimmiz.
Ijtimoiy tarmoqlardagi holatlar: xalqimiz sha'niga, qadriyatlariga tinmay tosh otishlar, ona tili grammatikasi – yozishdagi chalasavodlik.. Bular bari o'zimizni shu ona Vatanga mas'ul farzand deb bilgan insonlarning oldidagi hal qilinishi lozim bo'lgan dolzarb masalalardir. Shu yerda Prezidentimizning ushbu so'zlarini iqtibos qilib keltiraman: “Hammamiz bir haqiqatni unutmasligimizni istardim. Hayot bor ekan – jaholat ham, ma'naviy tahdidlar ham bo'lishi tabiiydir. Ammo eng xatarlisi – yurt kelajagiga loqaydlik, ezgu qadriyatlarga nisbatan beparvolikdir”.
Biroq biz o'zligimizni, o'zbekligimizni, ona-Vatanimizni ko'z qorachig'idek asrashga qodir xalqmiz.
Asosiy qonunimizdagi fundamental prinsiplardan kelib chiqib, ishlab chiqilayotgan Dunyoviy davlat konsepsiyasi…
Korrupsiya va jinoyatchilikka qarshi kurashish bo'yicha amalga oshirilayotgan tezkor tadbirlar…
Yoshlarimizni milliy va umumbashariy g'oyalar asosida kamol toptirish maqsadida mamlakatimizda faoliyat ko'rsatayotgan 40 ta teatr uchun har yili 40 ta yangi spektaklga davlat buyurtmasi asosida 15 milliard so'm ajratilishi farzandlarimiz qalbini tarbiyasiz kimsalardan asrab qolish yo'lidagi muhim amaliy harakatlardir.
Bolaligimdan xalq og'zaki ijodini mutolaa qilish sevimli mashg'ulotimga aylangan. Ta'bir joiz bo'lsa, xalq og'zaki ijodida uning yuragi urib turadi. Sodda va buyuk badiiy ifodalar, she'rlar, dostonlar, laparlar, aytishuvlar inson ruhining ilk tarbiyachilariga o'xshaydi. Bu sohada yanada katta imkoniyatlar yaratilayotganini Prezidentimiz nutqlarida eshitib, tilla topgan qulday quvondim. Axir hammamiz ham qalbi shoir xalqning bolalarimiz-da…
Shuningdek, Prezidentimiz mamlakatimizda o'zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzini oshirish bo'yicha amalga oshirilayotgan katta ishlar xususida to'xtab, o'zbek tili va adabiyoti fani o'qituvchilari ham xalqaro sertifikatga ega bo'lgan boshqa fan o'qituvchilaridan kam bo'lmagan miqdorda qo'shimcha haq bilan ta'minlanishi kerakligini, milliy sertifikatga ega bo'lgan o'zbek tili va adabiyoti fani o'qituvchilariga kelgusi o'quv yilidan boshlab 50 foiz ustama to'lanishi, buning uchun 2024 yilda qo'shimcha 10 milliard so'm, 2025 yilda esa 30 milliard so'm ajratilishi haqidagi fikrlari nur ustiga a'lo nur bo'ldi.
Bundan tashqari, o'zbek tilidan boshqa tillarga ixtisoslashgan maktablarda davlat tilini o'qitish soatlari ko'paytirilishi, o'zbek tili bo'yicha xalqaro fan olimpiadalarining o'tkazilishi, g'olib va sovrindorlarning pul mukofoti bilan taqdirlanishi, ular mamlakatimiz oliy o'quv yurtlarining o'zbek filologiyasi yo'nalishi bo'yicha davlat granti asosida o'qishga qabul qilinishi ona tilimizning keng quloch otishi uchun yaratilayotgan imkoniyatlar eshigi demakdir. Yana shunday imkoniyatlardan navbatdagisi Prezidentimizning ta'kidlashlaricha: “Jamiyatimizda kitobxonlik madaniyatini oshirish bo'yicha boshlangan ishlar”ning davom ettirilishidir. Kelgusi yildan milliy va jahon adabiyotining eng sara namunalarini ko'p ming nusxalarda chop etish va barcha kutubxonalarga yetkazib berish ushbu yo'ldagi qutlug' qadamlardan bo'lib, xalqimiz dilidagi ayni ezgu amallardan bo'ldi.
Shu bilan birga, har yili eng yaxshi badiiy asarlar yaratish, tarjima qilish uchun ijodiy buyurtmalar berilib, muallif va tarjimonlarga munosib qalam haqi to'lanishi ijodkorlar uchun ham beriladigan moddiy imkoniyatlar ifodasi, desak xato bo'lmas.
Shuningdek, “Yoshlar uchun – ming kitob” loyihasini amalga oshirish, buyuk ajdodlarimiz haqida bolalar tushunadigan tilda sodda, ravon asarlar yaratish masalasi ham biz ijodkorlar oldiga qo'yilgan qutlug' vazifalardan biridir.
Dengizning suvini hovuchga to'ldirib bo'lmaydi. Muhtaram Prezidentimiz bilan bo'lgan muloqot misoli bir dengiz bo'lib. unda belgilangan hayotbaxsh g'oyalar va rejalar hammamiz uchun aziz bo'lgan ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xizmat qiladi. Ulug' shoirimiz Rauf Parfi bir she'rida “Yuragim, ismingni unutma” deb xitob qiladi. Biz ham shunday deymiz: Yuragim! Ona-Vatan sening isming. Biz doim sen bilan birgamiz!
Sharifa SALIMOVA,
O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan madaniyat xodimi, shoira.