Hojilar o'z maqomiga munosib bo'lsalar…
— Hormang, hoji aka.
— Salomat bo'ling.
— Tinchlikmi?
— Hamma uy ichida ikki yoshga baxt tilab, ularning porloq kelajagi uchun tilak aytib, o'yin-kulgi qilib o'tiribdi. Siz bo'lsangiz, mehmonlar bilan emas, uy tashqarisida derazadan hojilarni kuzatib turibsiz.
— Bilasizmi, men faqat hojilarni emas, hamrohlaringiz — o'g'limning kursdoshlarini ham kuzatmoqdaman. Ular o'tirgan xonadagi suhbatlarni ham eshitdim. Endi ayting, mana, siz o'g'limning kursdoshisiz. O'rtog'ingizning shunday baxtli kunida unga ezgu tilaklar aytib, do'stlaringiz bilan uning yaxshi xislat va fazilatlarini eslab, bizning xonadonimizda hamisha yaxshi kunlar bo'lishini tilab, xush kayfiyatda o'tiribsizlar. O'g'limning sinfdosh do'stlari o'tirgan xonada ham shu taxlit yaxshi niyatlar bildirilmoqda. Lekin mening hoji do'stlarim o'tirgan joyda bunday gaplarning o'rniga boshqacha hangoma bo'layapti. Ular, asosan, kimning o'g'li oliygohga o'qishga kira olmagani, kimning oilasi notinchligi, kimningdir ishi yurishmayotgani, kimdir uchinchi bor umra ziyoratiga borib kelib, “ziyofat” bermagani kabi gap-so'zlar bilan mashg'ul. Ular uchun ezgu fikrlardan ko'ra, kimnidir ayblash, kimnidir kamsitish shunchalar muhimmi? Ularning o'zlari ayb-nuqsonlardan xolimi? Hamnafas bo'lib yuzma-yuz o'tirgan yoshlar ularga havas bilan qarab, amri ma'ruf darajasidagi ibratli, serma'no fikrlarni eshitishga orzumand bo'lib o'tirishadi. Lekin…
Goho o'ylanib qolaman. So'nggi vaqtlarda umra ziyoratiga borib kelganlarga odamlar o'zlaricha “hoji” maqomini berib murojaat qilishlari urfga aylanib qoldi. Aslida, umra bu — ziyorat, sunnat amallardan biri, haj esa ibodatdir.
Yurtboshimiz tomonidan bugun barcha din vakillari uchun har qachongidan qulay imkoniyat va sharoitlar yaratib berilmoqda. Xususan, musulmonlar yil davomida umra ziyoratiga borishi, har yili minglab fuqarolar haj amallarini bajarishi va boshqalar. Bularning bariga shukur qilib, umra ziyorati va hajga borib kelgan fuqarolarimiz ma'naviyat, ma'rifat va madaniyat borasida boshqalarga o'rnak bo'lishlari kerak.
Yaqinda bir vaqtda haj ibodatini bajarib kelgan hoji akalarning “hoji yig'in”larida ishtirok etdim. Rostini aytsam, bu yig'inni “to'qlikka sho'xlik” deb atagan bo'lar edim.
Ayrim hoji akalardagi kibru havo, boshqalardan o'zini bir pog'ona ustun qo'yishi, achchiq bo'lsa-da, bor gap. Ular insonlarni hajga, umraga bormagani uchun pisand qilmasligi to'g'rimi? Tabarruk joylarga qadamlari yetgan millatdoshlarimizning saviyasi shunchalik past darajadami? O'zlarini shunday tutishga ularning ma'naviy haqlari bormi?
Bu o'rinda O'zbekiston mahallalari uyushmasi ta'sis konferensiyasida muftiy Nuriddin Xoliqnazarovning quyidagi fikrlari diqqatga sazovor:
— Bugun umra ziyorati va hajga borib kelib, ortiqcha riyoga, dabdabaga berilib ketayotgan yurtdoshlarimiz ham uchramoqda. Buning o'rniga odamlarga qo'limizdan kelgancha yaxshilik, ezgulik qilishga intilsak, bor bilim va iqtidorimizni jamiyat hayotidagi mavjud muammolarni bartaraf etishga sarflasak, xususan, yoshlar ta'limiga sarmoya, ijtimoiy himoyaga muhtoj oilalarga ko'mak, yoshlarimizning bilib-bilmay noto'g'ri yo'llarga kirib ketishlarining oldini olish choralari kabi masalalarda mahalla yettiligiga ko'makchi bo'lsak, maqsadga muvofiq bo'lardi. Jamiyat hayotida yutuqlarimiz bisyor. Biroq mavjud ijtimoiy-maishiy muammolardan ko'z yuma olmaymiz. Bu muammolarni hal etishda ko'pni ko'rgan, ham diniy, ham dunyoviy ilmlardan boxabar bo'lgan hojilarimizning ko'magi har qachongidan ham muhimdir.
Ushbu fikrlar “shu yurt farzandiman”, degan har bir kishini o'ylashga, fikrlashga undaydi. Mahallalardagi hojilar O'zbekiston mahallalari uyushmasi ta'sis Konferensiyasi ishtirokchilarining mahallalar faollariga Murojaatnomasida ta'kidlanganidek, “Mening mahallam — mening istiqbolim — mening taqdirim” tamoyilini barcha yoshdagi fuqarolar ongiga singdirishda jonbozlik ko'rsatsalar, nur ustiga a'lo nur bo'lar edi. Bundan dinimizning ham, ma'naviyatimizning ham nufuzi yanada ortib, hojilarimiz o'z maqomiga munosib bo'lar edilar.
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev o'tgan yilning 22 dekabr kuni Respublika Ma'naviyat va ma'rifat kengashining kengaytirilgan majlisidagi nutqida aytgan quyidagi so'zlar ham barcha yurtdoshlarimizni, birinchi galda muqaddas ziyoratlarga borib kelayotgan insonlarni ogohlikka, xalqona aytganda insofga chorlashi kerak.
“Ma'lumki, keyingi yillarda haj, umra ziyoratlariga keng yo'l ochilyapti. Minglab fuqarolar mana shunday qutlug' ziyoratlarga borib kelayotganiga hammamiz guvohmiz.
Bu borada ilgari ham aytgan bir fikrimni takrorlamoqchiman: hajga, umraga borib kelgan har bir yurtdoshimiz ma'naviyat targ'ibotchisi bo'lishi, odamlarni yaxshilikka boshlashi kerak. Afsuski, hamma joyda ham shunday bo'lmayapti. Ziyorat bahona o'zini ko'z-ko'z qilish, manmanlikka berilish kabi bizga yarashmaydigan hunuk holatlar ko'zga tashlanmoqda. Bular albatta barchamizni o'ylantirishi kerak.”
Shunday ekan, ma'rifatli xalqimiz milliy qadriyatlarini e'zozlashi, o'zligini anglashi bilan bir qatorda, uni hayotga tatbiq etishi juda-juda kerak. Chunki gap bilan ish bir bo'lmasa, bari bekor.
Bahrom BOYMURODOV,
O'zbekiston Jurnalistlar uyushmasi a'zosi.