Talabalar ovozi

Jurnalistikaga havas qilib, qalbida ijodga mehr uyg'ongan yoshlar bugun yurtimizda judayam ko'pligi kishini quvontiradi. Ularning aksariyati oliy o'quv yurtlarida jurnalistika yo'nalishida tahsil olish bilan birga, tez-tez tahririyatimizga kelib, universitetda olgan nazariy bilimlarini amaliyotga tatbiq etishga, shaxsiy kuzatishlari jarayonida tug'ilgan fikr-mulohazalarini maqola shaklida gazetada e'lon qilishga intilishadi.

Gazetamizning o'tgan haftadagi 23-sonida O'zMU jurnalistika fakulteti va “Jahon adabiyoti” jurnali qoshidagi mahorat maktabida tahsil olayotgan talabalarning ijodiy ishlaridan ayrimlarini e'tiboringizga havola etgan edik. Bugungi sonimizda ham yurtimizdagi oliy o'quv yurtlarining jurnalistika fakultetlarida tahsil olayotgan bir qancha bo'lajak jurnalistlarning ijodidan namunalar beryapmiz. Ularni o'qib, yosh ijodkorlarning o'y-kechinmalari ifodasi, til va uslubi, yozish mahorati hali biroz qiyomiga yetmaganini sezish mumkin bo'lsa-da, kelajakda ularning qalami borgan sari charxlanib, milliy matbuotimizning ko'zga ko'ringan, xalqning dardu quvonchlari, tashvish­larini dadil qalamga oladigan yetuk jurnalistlar bo'lib shakllanishiga ishonamiz.

 TAHRIRIYaT

Matbuot bizga kerak!

Hozirgi kunda “gazeta va jurnallar bizga kerakmas, yangilik bo'lsa internetdan ham bilib olaveramiz” kabi gap-so'zlar tez-tez qulog'imizga chalinadi. Ayni damda odamlar telefonga qattiq bog'lanib qolganini inkor etolmaymiz. Ijtimoiy tarmoqlar o'z girdobiga yosh-u qarini birdek tortib ket­yapti. Bundan tashqari, telegramda yangilik ulashuvchi kanallar ham juda ko'p. Hamma yangilikni ijtimoiy tarmoqlar orqali bilib olayotgan ekan, gazetalar endi o'z o'rnini internetga bo'shatib bersa ham bo'laveradi, degan fikr to'g'rimi?

Yo'q, albatta.

Birinchidan, gazetalar OAVning eng dastlabki va ishonchli vositalaridan biridir. Shu bois jahonning taraqqiy etgan davlatlarida ham gazetalarning o'ziga yarasha o'rni, mavqei va eng muhimi, o'z o'quvchilari bor.

Ikkinchidan, gazetalar faqatgina yangilik ulashibgina qolmay, bizni ezgulikka chorlaydi. Undagi ibratli va hayotiy hikoya­lar yoshlarni to'g'ri yo'lga boshlaydi. Bundan tashqari, biz gazeta yordamida san'at, adabiyot, tarix kabi sohalardagi bilimlarimizni yanada oshirishimiz mumkin. Hayotimizda sodir bo'layotgan ijtimoiy o'zgarishlar gazetalarda jurnalist va soha vakillari tomonidan batafsil yoritiladi. Ularning ijtimoiy tarmoqlardan yana farqi shundaki, biz muallif nega bunday fikr yuritgani, bu o'zgarishning qanchalik muhim yoki muhim emasligi, bizga foydasi bor yoki yo'qligi haqida mushohada qilamiz. Demak, gazetalar bizga axborotlarni yetkazibgina qolmay, bizni o'ylashga, fikr yuritishga ham undaydi.

Uchinchidan, gazetalarda xalqimizning dardlari va muammolari, milliy qadriyat va an'analarimiz ham qalamga olinadi.

Fikri ojizimcha, odamlar lift ixtiro qilingani uchun zinapoyalardan, televizor bor deya teatrlardan, videoqo'ng'iroq bo'lgani uchun diydor ko'rishishdan voz kechmaganidek, internet qanchalik rivojlansa ham, gazetalardan voz kechishi mumkin emas. To'g'ri, ming afsuski, bugun aksariyat yoshlar gazeta o'qishmaydi. Hamma qo'lidagi telefon bilan ovora. Ammo bu gazetalarning keraksizligidan emas, aksincha, undan uzoqlashganlarning xatosidir.

Asilbek JALOLOV,

O'zJOKU talabasi.

Meni ta'sirlantirgan asar

Maktabda taniqli o'zbek yozuvchisi O'tkir Hoshimovning “Urushning so'nggi qurboni” hikoyasini o'qib, bu adibning ijodiga mehr qo'yganman. Keyinchalik uning ko'plab asarlarini o'qib chiqdim, jumladan, “Ikki eshik orasi”ni ham.

Romanda Toshkent yaqinidagi qishloqlardan birining chorak asrlik hayoti haqida hikoya qilinishi asnosida butun o'zbek xalqining urush yillaridagi matonati va jasorati tasvirlanadi. Voqealar o'tgan asrning 40-yillari arafasida boshlanadi, urush yillari va undan keyingi davrda davom etadi, 1966 yildagi Toshkent zilzilasi bilan tugaydi. Kitob bir qator o'ziga xosliklarga ham ega. Muallif, birinchi navbatda, urushni qoralaydi, uning insoniyat boshiga og'ir kulfatlar olib kelishi mohiyatini ochadi, uning jarohatlari odamlarga ozor yetkazishini ko'rsatadi. Shu bilan birga muallif urush yillarida oddiy odamlarning vatanparvarligi, bardoshi, matonatini ko'rsatadi.

Romandagi qahramonlar ham bir-birini to'ldirib, asarga o'zgacha ko'rk bag'ishlagan. Undagi Orif oqsoqol, Husan Duma, Komil tabib kabi qahramonlar o'zining yorqin fe'l-atvori, ajabtovur qiliqlari va fazilatlari bilan barchamizga o'rnak bo'la oladi. Muallif, ayniqsa, Orif oqsoqol obrazini mahorat bilan tasvirlagan. U — ayni chog'da haqiqatni yuzga aytishdan cho'chimaydigan shartaki, jasoratli odam.

Kimsan Husanov obrazi ham ajoyib. U mard, tanti, oriyatli yigit. Ammo urushda halok bo'ladi. O'limi oldidan jasorat ko'rsatib, bir necha fashist­larning kapitanini o'zi bilan birga suv tubiga g'arq qilib olib ketadi. Ayol obrazlar ham bir-birini to'ldirib, o'zbek ayolining matonatini yaqqol ochib bergan. Masalan,  Qora amma timsolida juda mehribon, farzandlari uchun jonini berishga tayyor ona obrazi gavdalantirilgan. Robiya timsolida esa soflik, halollik, ma'naviy barkamollik sifatlari juda yaxshi ochib berilgan.

Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, bu asar hayotiyligi, tabiiyligi bilan ajralib turadi. Roman xalq hayotining muhim jihatlarini ochib berishi, odamlarimizning go'zal va barkamol ma'naviy qiyofalarini ko'rsatishi bilan katta badiiy qimmat kasb etadi.

Gulira'no NAZAROVA,

O'zDJTU talabasi.

Jamoat transportining afzalliklari

Transport shahar hayotining asosidir. Yurtimizda aholi hamda mansabdor shaxslarga jamoat transportlaridan foydalanish­lari uchun ko'proq tavsiyalar berilmoqda. Sabab nima? Albatta, xavfsizlik, tirbandlikning kamayishi hamda havo ifloslanishining oldini olish. Buning uchun bizga jamoat transportlari zarur. Jumladan, ular ishonchli, qulay va manzilga tez yetib boradigan bo'lishi kerak. Aholiga bu qulaylikni yaratish uchun esa bir qancha chora-tadbirlar ishlab chiqish lozim deb o'ylayman.

Masalan, avtobekatlarda avtobuslarning kelib-ketish vaqtlarini, harakat jadvalini oldindan ko'rsatuvchi maxsus elektron qurilmalar o'rnatilishi hamda ular ovozlashtirish tizimi bilan jihozlangan bo'lishi zarur. Bu ko'zi ojiz yoki yoshi katta insonlarga qulaylik yaratish bilan birga, yo'lovchilarning avtobus qachon kelishini bilolmay jig'ibiyron bo'lishining oldini oladi. Shu bilan birga ushbu tizimli qurilmani bir necha tillarda yaratish lozim. Bu nafaqat aholi, balki chet ellik sayyohlar uchun ham qo'l keladi.

Ikkinchi masala bevosita turizm bilan bog'liq. Qadimiy shaharlar —Samarqand, Buxoro, Xiva singari Toshkent ko'chalarida ham turistlarga ko'zimiz tushadi. Ularni manzillariga yetkazish, sayohatlarini samarali tashkil etish uchun maxsus avtobuslar qo'yilishi lozim. Bu nafaqat ularga qulaylik yaratadi, balki kelgusida turizmni ham bevosita rivojlantirishga hissa qo'shadi.

O'zimiz ham doimiy tarzda jamoat transportida yurishni odat qilsak, zarur bo'lmagan holatlarda shaxsiy avtomobildan foydalanmasak, atrof-muhit va havoning tozaligini saqlashga munosib hissa qo'shgan bo'lamiz. Bu nafaqat o'zimiz, balki yon-at­rofimiz va jamiyatimiz uchun ham foydalidir.

Murodjon MAHMUDOV,

O'zDJTU talabasi.

Tungi klublar kerakmi?

Kelajak avlodni sog'lom va barkamol qilib tarbiyalash yo'lida e'tibor qaratishimiz lozim bo'lgan masalalar bisyor. Ular orasida shunday bir masala borki, unga bugun jamoatchilik e'tibor qaratib, tegishli choralar ko'rishni boshlamas ekan, kelajak avlodning ma'naviy qiyofasini kamol toptirish muammoga aylanishi mumkin.

Ayni damda mobil telefoningizni qo'lingizga olib, internet orqali jonajon shahrimiz bo'ylab dam olish maskanlarini qidirsangiz, sizga yigirmaga yaqin tungi klublar manzili taqdim etiladi.

Fikrimcha, bunday joylarning bir donasi ham ortiqcha, aslida. Yaxshilik yo'lida xizmat qilmaydigan har qanday narsaning yomonlik o'chog'iga aylanishi ehtimoli yuqori bo'ladi. Tungi klublar haqida ham shunday deyish mumkin.

Xo'sh, tungi klublarning ijobiy tarafi bormi? Menimcha, yo'q. Bunga yaqqol misol: ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlar orqali e'lon qilingan noxush xabarlar, odatda, tungi klublar nomi bilan aloqador holda taqdim etiladi. Ya'ni, tungi klublar haqidagi ijobiy xabarlarni deyarli eshitmaymiz.

Ming afsuski, tungi klublar yengiltabiat ayollar va og'ufurushlarning mijoz ovlovchi maskaniga aylanib qolgan. Voyaga yetmagan ayrim yigit-qizlarning o'sha yerlarda vaqt o'tkazishayotgani esa xavotirimizni ikki karra oshiradi.

Shunday ekan, yoshlarimizni tungi klublarga borishdan asraylik. Bunday klub­lar faoliyatiga tezroq barham beraylik.

Baxtiyor ERKINBOYEV,

O'zMU jurnalistika

fakulteti talabasi.

Imkoniyatlar eshigi

Bugun Yangi O'zbekistonda hayotning barcha sohalari chuqur islohotlar maydoniga aylangan. Bu borada ijtimoiy sohaning asosi hisoblangan ta'lim tizimidagi o'zgarishlar, ayniqsa, tahsinga loyiq. So'nggi yillarda ta'lim tizimining barcha bosqichlarini zamonaviy talablar asosida qayta tashkil etish bo'yicha amaliy ishlar jadal olib borilmoqda.

Inchunin, amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy qismini, albatta, oliy ta'lim tizimidagi yangilanishlar tashkil etadi. Yurtimizdagi yoshlar bilimli va o'z sohasining yetuk mutaxassisi bo'lishlari uchun keng imkoniyatlar va imtiyozlar yaratildi. Misol qilib oladigan bo'lsak, oliy o'quv yurtiga o'z bilimi bilan kirgan abiturient o'qishni davom ettirishga imkoniyati yetmasa yoki sog'lig'ida muammolar bo'lsa, davlatimiz tomonidan unga imtiyozli grantlar ajratiladi. Shu bilan birga, yurtimizda oliy ta'limning magistratura bosqichiga shartnoma asosida o'qishga kirgan xotin-qizlarning kontrakt pullari ham davlatimiz tomonidan to'lab berilayotgani tahsinga sazovordir.

Bundan tashqari, oliy o'quv yurtlari va ta'lim tizimining quyi bo'g'inlari o'rtasidagi uzviylikni kuchaytirish maqsadida akademik litseylar oliy o'quv yurtlari tasarrufiga o'tkazilishi, shuningdek, texnikumlar ham bevosita o'z yo'nalishi bo'yicha turdosh oliy o'quv yurtlari va tarmoq korxonalariga biriktirilishi — yana bir muhim yangiliklardan biri bo'ldi.

Yodingizda bo'lsa, mamlakatimiz rahbari o'z faoliyatini boshlagan kezlarida yurtimizdagi akademiklar, yetakchi olimlar, umuman, ilm ahli bilan uchrashgandilar. Ular bilan dildan suhbat qilgandilar. Bu bejiz emas, albatta. Prezidentimiz tomonidan olib borilayotgan bunday xayrli ishlar, ezgu maqsadlar mamlakatimiz taraqqiyotini belgilab beruvchi salohiyatli kadrlar tayyorlashga keng imkoniyatlar yaratishi shubhasiz.

Dilnura ERGAShQULOVA,

O'zMU jurnalistika

fakulteti talabasi.

“LETHARGIC”lar mas'uliyatni his qilmaydimi?

Oftob boyning qasri-yu kambag'alning xarobasiga birdek nur sochgani kabi, ta'lim dargohlarida ham barchaga barobar ilm olish uchun shart-sharoitlar yaratilgan. Biroq yoshlarning aksariyati bundan unumli foydalanmaydi. Kimdir doim mashg'ulotlarga kechikib borishni odat qilsa, kimdir dars paytida orom olishni yaxshi ko'radi, yana birining hamrohi — dangasalik. Chet el meditsinasi bunga “Lethargic” (energiya va ishtiyoq yetishmasligi) deya nom bergan. Umumiy qilib aytganda, bugun biz “Lethargic” bo'lib qolyapmiz, mas'uliyatsizlik, maqsadsizlik kasalligi vujudimizni chulg'ab olmoqda. Xo'sh, nega shunday? Nima uchun oldimizga yuksak marralar, maqsadlar qo'yishga cho'chiymiz? Nega maqsadimiz tomon ildam va shaxdam qadamlar tashlashda tolib qolyapmiz?

Keling, bu haqda mulohaza yuritishdan oldin talabalarning o'y-fikrlariga quloq tutaylik:

Jaloliddin:

— Kecha soat uchgacha “Pubg” o'ynabmiz, mana endi uxlab qolibman. Soat sakkizdan o'tibdi, kechikdim. Baribir darsga kiritmaydi. O'zi bugun ikki para dars bo'lsa, bir paragagina borib nima qildim? Yaxshisi, uyquni davom ettirish kerak.

Abbos:

— Universitetga kirib ham hech nima o'zgarmadi. Yana o'sha gap: “darsga kechikma”, “uyga vazifani bajar” — tugamaydigan ish bu. Bu yil birinchi yil bo'lsa. Uyimdagilar xarajatlarimni qoplab turishibdi. Maza qilib o'yin­-kulgi qilib qolish kerak.

Dilbar:

— Hali universitetga ketishimga bir soat bor, bo'yanishim, sochimni turmaklashim kerak. Oq ko'ylagimni kecha kiygandim, bugun qanaqa kiyinsam ekan-a?

Sanjar:

— Kontrakt to'loviga ham oz qoldi. Darsdan chiqib ishga borishim kerak. Yana ertaga s'yomkam ham bor, charchab qolaman. Ertaga bormay qo'ya qolarman darsga.

Marjona:

— Stipendiya tushishiga oz qoldi. Havo ham isiy boshladi. Yangi tufli olishim, yana “parfyumeriya”larimniyam yangilashim kerak.

Ruslan:

— “IELTS”im bo'la turib, chet elga ketolmasam. To'g'ri, bu yerda grantda o'qiyapman, ishlayapman, uyimga ham pul jo'nataman, lekin bitirgach, 4-5 million so'm oylikka yashab bo'larmidi? Qizil pasportimni ham oldim. Endi bir amallab ota-onamni ko'ndirib olsam, o'quv yili tugashi bilan Dubayga ishlagani ketaman.

Yuqorida sanab o'tilganlar deyarli barcha universitet talabalarining xayolini band qilgan o'ylar. Ayrim talabalar tanlagan OTMlarida omadi kelib kirib qolgani uchun o'qiydilar. Sababi, ularning yagona maqsadi oliy ma'lumotli bo'lish va yaxshi ishda ishlash. Qaysi universitet bo'lishi esa ahamiyatsiz. Go'yo talaba bo'lgach, ko'zlangan maqsadga erishilgan va endi oldinga undovchi ikkinchi maqsad yo'q.

Abiturientlik davrida esa ijtimoiy muhit ta'siri yuqori bo'ladi, ya'ni o'qishga kirish uchun tayyorgarlik ko'rayotganlar o'zlari kabi maqsadi bir yoshlar bilan harakat qilib, imtihon uchun yetarlicha bilim va ko'nikmalarga ega bo'ladilar, raqobatlarda toblanadilar.

Paulo Koelo “Alkimyogar”ida aytganidek: “Agar biror narsaga chin ko'ngildan erishishni istasang, butun koinot seni unga yetishtirish payida bo'ladi”. Qilingan niyat, qo'yilgan maqsad, albatta, amalga oshadi, agarda sobit qadamlar va ishonch bilan harakat qilinsa. Oldimizga katta maqsadlar qo'yishdan, ushalmasdek ko'ringan orzular qilishdan qo'rqmaslik zarur. Kim bo'lib tug'ilganingning ahamiyati yo'q, ammo kim bo'lib o'lishing o'z qo'lingda.

Mashhura BURHONOVA,

O'zDJTU talabasi.