Qari bilganini pari bilmas
Jorj Vashington universitetining tibbiyot kolleji direktori ilmiy izlanishlarining natijasi sifatida ma'lum qildi: yoshi ulug' odamlarning miyasi shu paytgacha tasavvur qilinganidan ko'ra moslashuvchanroq bo'ladi. Bu yoshda o'ng va chap miya sharlari bir-biriga mutanosib ishlashi ijodkorlik xususiyatlarini oshirar ekan. Shuning uchun ham ijodiy faoliyatini 60 yoshdan keyin boshlagan shaxslarni ko'p uchratish mumkin.
Albatta, bu davrda miya yoshlikdagi kabi tez ishlamaydi, ammo u vaziyatga moslashuvchanligi bilan yutib chiqadi: bu yoshdagilar to'g'ri qarorlar qabul qilishadi, salbiy va yengil-elpi tuyg'ularga berilavermaydilar.
Insonning intellektual faolligi cho'qqisi miya to'liq imkoniyatlarini ishga solgan 70 yoshlar atrofida bo'ladi. Vaqt o'tishi bilan miya neyronlariaro signallar tez uzatilishiga sabab bo'ladigan mielina miqdori ortib boradi. Buning evaziga intellektual qobiliyatlar o'rtacha ko'rsatkichga nisbatan 300 foizgacha ortishi mumkin.
Bu moddaning eng ko'p ishlab chiqarilish davri 60-80 yoshlarga to'g'ri keladi. Shuningdek, yana bir muhim dalil — odam 60 yoshdan keyin miyasining ikkala yarim sharidan bir vaqtning o'zida foydalana olishi mumkin. Bu esa ancha murakkab masalalarni yechish imkonini beradi.
Monreal universitetining professori Monchi Uri katta yoshdagi odamlarning miyasi masalaning ahamiyatsiz tomonlariga diqqat qilmay, faqat muhim jihatlariga e'tibor qaratish bilan samarador yo'lni tanlaydi, degan fikrni bildiradi. Turli yoshdagi odamlar bilan tadqiqot testi o'tkazilganda, yoshlar ko'p xato qilganliklari, 60 yoshdan o'tganlar esa to'g'ri javoblar bergani ma'lum bo'ldi.
…Inson umrining eng samarador davri — 60 yoshdan 70 yoshgacha;
samaradorligi bilan 2-o'rinda — 70 dan 80 gacha yosh oralig'i;
3-samarador davr — 50-60 yoshlar oralig'i.
Nobel mukofoti sovrindorlarining o'rtacha yoshi — 62.
Dunyodagi 100 ta yirik kompaniya prezidentlarining o'rtacha yoshi — 63…
60-80 yoshdagilar miyasining o'ziga xosliklari haqiqatan ham quvontiradi:
Ko'pchilik aytganidek, bosh miya neyronlari o'lmaydi, balki insonning o'zi aqliy faoliyat bilan shug'ullanmasa, ular orasidagi aloqa yo'qoladi.
Xotiraning susayishi, fikr tarqoqligi miyada axborotlar ko'pligi tufayli yuz beradi. Shuning uchun hayotda mayda-chuydalar orasida o'ralashib qolmaslik kerak.
60 yoshdan boshlab inson bir qarorga kelishda o'z miyasining ikkita yarim sharidan foydalanadi.
Demak, agar har kim sog'lom turmush tarziga rioya qilsa, harakatda, imkoniyatiga qarab jismoniy mehnat va aqliy faoliyat bilan mashg'ul bo'lsa, yosh o'tishi bilan uning aqliy qobiliyatlari pasaymaydi, balki 80-90 yoshlargacha yuksalib boradi. Shuning uchun keksalar “Hali yanada yaxshi kunlar oldinda” degan umid, ishonch bilan yashashlari kerak, deydi mutaxassislar.
AQShda o'tkazilgan katta ilmiy izlanishlar ko'rsatdiki:
inson umrining eng samarador davri — 60 yoshdan 70 yoshgacha;
samaradorligi bilan 2-o'rinda — 70 dan 80 gacha yosh oralig'i;
3-samarador davr — 50-60 yoshlar oralig'i.
Nobel mukofoti sovrindorlarining o'rtacha yoshi — 62.
Dunyodagi 100 ta yirik kompaniya prezidentlarining o'rtacha yoshi — 63.
AQShdagi 100 ta yirik cherkovning pastorlari o'rtacha yoshi — 71, poplarning o'rtacha yoshi — 76.
Bu ma'lumotlar shifokor va psixologlar jamoasi tomonidan “NEW ENGLAND JOURNAL OF MEDICINE” (Yangi Angliyaning meditsina jurnali)da e'lon qilindi.
Xulosa shuki, amerikalik bir guruh olimlar xalqimizning “Qari bilganini pari bilmas” degan maqoli hikmatini hayotiy va ilmiy tadqiqotlar asosida yana bir karra dalillab berishibdi.
Internet materiali asosida tayyorlandi.