Katta bo'ling-u, kattalik qilmang!
Ba'zan bolalar tarafidan kichik xatolarga yo'l qo'yilishi kuzatiladi. Beboshlik qilgan damlarda esa: “Bola-da, hali yosh-da”, deb qo'yiladi. Yana bunday hollarda xalqimiz bolalik qilganlarga nisbatan: “Katta bo'lsa, aqli kiradi”, degan gapni qo'llaganligiga ko'p guvoh bo'lamiz. Shubhasiz, “Aql — yoshda emas, boshda”, ammo har qanday inson yoshiga, holatiga ko'ra vazifalarni zimmasiga olmog'i darkor emasmi? Biroq yoshim katta deya o'ylamasdan ish yuritish ham noto'g'ri.
Inson ulg'aygani sayin undagi bor fazilat va illatlar ham ulg'ayadi. Shunday illatlardan biri kibrlilikdir. Aksar insonlar ko'chada, ishda yoshini pesh qilib kichiklarga bosim o'tkazadi, aytganini qildiradi. Xo'sh, bu qay darajada to'g'ri? Aksincha, ular yordam qo'lini cho'zishi, o'zidan kichiklarning boshiga musibat tushsa, to'g'ri yo'l ko'rsatishi darkor. Biroq ularning o'zi to'g'ri yo'ldami? Hurmat qilinyaptimi, izzatni ham o'rniga qo'ysin-da. Xalqimiz bunday odamlarga qarata “Osmon qo'lingda bo'lsa, tashlab yubor” iborasini qo'llashadi, ya'ni gaplaringga yarasha munosib harakat ham qil, faqat so'zda emas, amalda ham ko'raylik qabilida. Bu illat insonni va uning atrofidagilarni noqulay vaziyatga solib qo'yadi. Manmanlik, takabburlik insonni ko'p narsadan mosuvo qiladi.
Ishoning, kibr atrofingizdagilarning qalblariga og'ir botadi, ular oldida qadringiz bo'lmaydi, manman, takabbur inson singari ko'rinasiz. Siz haqingizda salbiy o'ylarga borishadi. Sizni yomon ko'rib qolishadi, hatto auditoriyada o'z o'rningizni yo'qotib qo'yishingiz mumkin. Shu bois hech qachon katta ketmang, nonni katta tishlasangiz ham, gapni katta gapirmang. Alloh taolo istasa, osmonda parvoz etuvchi qushni yerda sudralib yuruvchi ilonga yem qiladi. Bari juda oddiy, shunchaki kamtar bo'lish kerak, xolos. Axir dono elimiz: “Kamtarga kamol, manmanga zavol”, deb bejiz aytmagan. Kamtar inson har yerda obro' qozonadi, hurmat topadi. Birgina kamtarlik — boshqa ezgu xislatlaringizning ham namoyon bo'lishida tagzamin. Shu o'rinda shoir Erkin Vohidovning “Kamtarlik haqida”gi she'ri yodimizga keladi.
Garchi shuncha mag'rur tursa ham,
Piyolaga egilar choynak,
Shunday ekan manmanlik nechun,
Kibr-u havo nimaga kerak?
Kamtarin bo'l, hatto bir qadam
O'tma g'urur ostonasidan,
Piyolani inson shuning-chun
O'par doim peshonasidan.
Ha, kamtarlik hamisha ko'zlarga surgulik e'zoz topish imkoniyatini oshira oladigan xislat ekan.
Matluba ShAKAROVA,
Halima Xudoyberdiyeva nomidagi
ijod maktabining 11-sinf o'quvchisi.