Zadaryoda oqqan qiz

yoki mahalla iftixori Ahrorbek Ortiqovning jasorati haqida hikoya

Qosimxon aka Akbarov — Mingbuloqning izzat-obro'li kishilaridan biri. Qalbida nafaqat do'st-birodarlariga, balki ko'pchilikka birdek mehr ko'rsatishga odatlangan ijodkor. Iste'dodlarga havas ko'zi ochiq jurnalist. Davrimizning ilg'or ijodkorlaridan, tuman gazetalarining old muharrirlaridan biri. Yaqinda u “Hurriyat” gazetasiga kichkina axborot yuboribdi.

“Bu xabar qahramoni ocherk yozishga arziydigan inson ekan, rozi bo'lsangiz, Namanganga borib, u kishi haqida yozib kelsam” degan taklifni aytdim. Qosimxon aka bajonidil rozi bo'ldi. Ko'rdingiz, qalamkashlar ichida ham saxiylari bor.

Yangi qahramonimni qidirib, Qamchiq dovoni oshib Mingbuloqqa bordim. “Chordona” qishlog'i. Ahrorbek Ortiqov besh yildan buyon ushbu qishloq fuqarolar yig'inini boshqarar ekan.

Qishloq hududidan oqib o'tuvchi “Zadaryo” katta kanallardan bo'lmasa-da, oqimi ham, chuqurligi ham xavfli. Qishning sovuq kunlarida kanal suvidan yuz-qo'lni yuvishni tasavvur qilgan kishining etlari junjikib ketadi.

Idorasida o'tirgan Ahrorbekka o'qituvchi ayol qo'ng'iroq qilib, Zadaryo kanaliga bir qiz tushib oqib ketayotganligi xabarini beradi. U yetti-sakkiz daqiqa chamasida voqea joyiga yetib boradi-da, fursatni boy bermay, o'zini suvga tashlaydi. Behush oqib ketayotgan qizni qirg'oqqa olib chiqadi. O'qituvchi ayollar qizni qirg'oqdan tortib olishgach, unga yordam ko'rsatishadi. Ajal yetmasa, Yaratganning o'zi saqlar ekan. Allohning irodasi-yu, Ahrorbekning favqulodda jasurligi sabab, o'n yetti yoshli bo'yiga yetib qolgan kollej o'quvchisining hayoti saqlab qolindi. Baxtli tasodifni qarangki, qiz oqib ketayotgan hududga boshqa bir kasal uchun “Tez tibbiy yordam” guruhi chaqirilgan ekan…

Xullas, ota-onasi hali qirq beshga ham kirmagan o'rtahol bir oila musibatdan saqlab qolindi.

Shu voqeadan buyon Ahrorbek Ortiqov nomi el og'zida. “Soy bo'yi” va “Mehrshoh” ko'chalarini tutashtiruvchi ko'prik Ahrorbek Ortiqov degan mard va jasoratli, mehr va shafqatli, odamiy va oqibatli erkakni eslatib turuvchi maskanga aylanibdi. Voqeadan xabari bor insonlar shu joydan o'tganida, ko'z o'ngiga beixtiyor Ahror Ortiqov keladigan bo'ldi.

— O'sha kuni qor yog'ib, havo harorati anchagina daraja sovuq edi, — dedi qahramonimiz. — Kanalda odam oqib ketyapti, besh-olti nafar erkakdan birortasi qutqarishga yuragi betlamay turibdi. G'oyibdan bir shijoat kelib, o'zimni kanalga tashladim. Qirg'oqda o'qituvchi ayollar qizni tortib chiqarishga yordam qilishdi. Ayrim erkaklardan ayollar mardroqmi, deb o'ylab qolasan kishi. To'g'ri, hammayam jonini o'ylaydi, balki ular suzishni bilishmas, balki shamollab qolishdan qo'rqqandir. Muhimi, bir oilaning guldek qizi hayoti saqlab qolindi…

— Qahramonlik qilib, ayolingizdan gap eshitgandirsiz? — deya kulib so'radim undan.

— Yo'g'-e, aksincha, bir bechoraning hayotini saqlab qolib, katta savob ish qilibsiz, deb u xursand bo'ldi. Meni mahalla desa, jonini bervoradigan kishiligimni yaxshi biladi. Turmush o'rtog'im Feruzaxon Turopova — sinfdoshim. Maktabda o'qituvchi. Ikki o'g'il, bir qizimiz bor. U ham o'quvchi bolajonlarga juda mehribon.

“Chordona” qishlog'idagilarning aytishicha, mahallada nima gap bo'lsa, birinchi Ahrorbek raisga qo'ng'iroq qilib yordam so'rashar ekan. Kun-yigirma to'rt soat telefoni yoniq turarkan. Raqamini o'zgartirmaydigan rahbar ekan. Mahallaning yoshu qarisi birdek unga suyanishar, unga ishonishar ekan.

— Mahalladagilar otangizni ham yaxshi inson bo'lgan deyishdi!

— Katta rahmat. Otam rahmatli kolxozda brigadir bo'lib, odamlarga faqat yaxshilik qiladigan mehnatkash inson edi, — dedi u. — Odamlarning og'irini yengil qiladigan, issiq-sovuq kunida yonida turadigan ishonchli kishi bo'lgan. U paytda yoshlar yetakchisini “komsomol sekretari” deyishgan. Otam komsomol maktabidan chiqqanman deb aytib yurardilar. Komsomollar vatanparvar, fidoyi bo'lgan-da.

“Hozir yoshlar ham boshqacha, mahalladagilar orasida ham oqibat ko'tarilib boryapti. Biror kishi avtohalokatga uchrasa, bir qultum suv berish o'rniga uni telefonda suratga olishadi. U-bu kimga jo'natishadimi-ey! Odamlarda, ayniqsa, yoshlarda boshiga kulfat tushganlarga mehr-shafqat ko'rsatish hissi yo'qolib bormoqda.

Shunday holatlar bo'ladiki, hatto voqeani ko'rgan odam guvohlik berishni xohlamaydi. Xolis guvohlik haqiqatni aniqlashga asos bo'ladi-ku! Organ xodimlarida ham ayb ko'p. Guvohlarni sarson qilishadi”, deya mulohazalarini bayon qildi Ahrorbek.

— Mahallada hayot shunday, ishlayman degan raisga yigirma to'rt soat ish topiladi.

— Ha, to'g'ri aytasiz, men yashaydigan Toshkentning “Ko'kcha Oqtepa” mahallasi raisi Sobit aka Imomov ham mahalla fidoyilaridan. Ordenlar olgan. Prezidentimiz nazariga tushgan raislardan biri. Sizga ham uning yo'lini bersin, – deyman unga.

— “Chordona” mahalla fuqarolar yig'ini hududida 797 xonadonda 4 ming 652 nafar fuqaro istiqomat qiladi. Ishsiz va kambag'allar sanoqli. Oilalar murosali. Mahalladoshlar tomorqalaridan unumli foydalanishadi. O'zim ham tomorqamga bu yil bug'doy ekdim. Uch bosh qoramolimiz, o'ttizta tovuq, oltita kurkamiz bor. Mevali daraxtlar parvarish qilamiz, sabzavot ekamiz. Xullas, ro'zg'orga kerakli ancha-muncha noz-ne'matlar o'zimizdan chiqadi.

— Namangan muhandislik-pedagogika institutini bitirganman, — dedi u. — Olti yil kollejda dars berdim. O'ttiz yoshimda mahalla fuqarolar yig'iniga rais bo'ldim. O'shanda nafaqat tumanda, balki viloyatda ham eng yosh raislardan edim. Mana besh yildirki, mahallamiz tinchligi, obodligi va jipsligi uchun chin ko'ngildan mehnat qilyapman. Mahallada yechimini topishi kerak bo'lgan masalalarga kelsak, ular har kuni bor. Son-sanog'i yo'q muammolarni yechish kimgadir baland toqqa chiqishdek og'ir ko'rinar. Menga esa unday emas, odamlar og'irini yengil qilib, o'zim ham yengil tortaman, vujudim huzurlanadi. Dildan xursand bo'laman. Bu Yaratganning menga bergan ne'mati, yaxshilik qilish imkoniyati deyman. Ayrim og'aynilarim: “Namuncha jon kuydirib ishlaysan, nima, onang seni mehnatga tuqqanmi?” deb o'zlaricha “mehribonlik” qilishadi. “Shundayman-da!” deb gapni qisqa qilaman. Odamlarga yaxshilik qilish – hayotim mazmuni.

O'tgan yili noyabr oyida onamni umra ziyoratiga yuborgandim. Umraga ketayotgan onam: “Birga borsak, yaxshi bo'lardi, o'g'lim”, deb rosa ilingandi. Muborak safardan kelganlarida, qishlog'imizdagilar bayram qilib kutib olishgandi. Bunday e'tibordan boshimiz ko'kka yetdi.

“Zadaryo”da oqqan qizni qutqarganim uchun esa O'zbekiston mahallalari uyushmasi raisi Qahramon Quronboyev Toshkentga taklif qilib, tantanali ravishda “Mahalla iftixori” ko'krak nishoni bilan taqdirladi. Poytaxtdan Mingbuloqqa Uyushma vakillari hamrohligida qaytsam, tuman hokimimiz Ahror Mansurov boshchiligidagi nuroniylar, viloyatimizdagi mahallalar faollari, o'qituvchilar, o'quvchi yoshlar ko'chalarni to'ldirib, guldastalar bilan qahramonlardek kutib olishdi. O'zimni go'yo onam bilan Makkayu Madina ziyoratidan kelgandek his qildim…

Ammo kanalda oqib borayotgan bir qizni qutqarib qolganim uchun bildirilayotgan ko'pdan-ko'p iltifot va e'tiborlardan hijolatdaman. Negaki, bu ishni men biror bir taqdirlov yoki maqtov uchun qilganim yo'q. Bunday narsalar hayolimga ham kelgan emas. Mana siz ham gazetaga shu haqda yozaman deyapsiz. Oshiqcha kamtarlikka yo'ymangu, biroq shart emas edi. Axir, har qanday odam qo'lidan kelsa, yaxshilik qilishi kerak-ku, – dedi u samimiy, lekin jiddiy xolda.

Bu navqiron insonning fazilati, kamtarligi chindan ham maqtovga arzishini xis qildim. Ehtimol, shuning uchun ham fidoyi va jonkuyar mahalla raisi bilan suhbatimiz huddi avvaldan bir-birimizni yaxshi bilgan qadrdonlardek maroqli kechgandir? U bilan xayrlashar chog'i hazillashib: “Xudo ko'rsatmasin, yana kimdir suvda oqib ketayotgan bo'lsa, qutqarasizmi?” deb so'radim. U jilmayib:

— O'ylab ham o'tirmay, albatta, qutqargan bo'lardim, – dedi.

Ahrorbek uka! Sizday mard yigitni dunyoga keltirgan onangizga rahmat! Olamdan o'tganidan keyin ham ortidan rahmatlar borib turadigan otangizga qulluq!

Dilmurod QIRG'IZBOYEV,

publitsist.