YuRTIMIZDA MATBUOTGA E'TIBOR BUGUNGIDAY YuQORI BO'LMAGAN

Bugun mamlakatimiz, jamiyatimiz shiddat bilan yangilanmoqda. Yangilanish barcha soha va tarmoqlarda, barcha hududlarda – shahar va qishloqlarda yaqqol ko'zga tashlanayotir. Bir so'z bilan aytganda, Yangi O'zbekistonda “2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi”da belgilangan islohotlar barcha sohalarda o'z samarasini bera boshladi.

Chindan ham, mamlakatimizda so'nggi yillarda amalga oshirilayotgan izchil islohotlar samarasini har bir yurtdoshimiz o'z hayotida chuqur his etmoqda. Bu yangilanishlar Vatanimizda olib borilayotgan mislsiz bunyodkorliklar, minglab qad rostlayotgan zamonaviy uy-joylar, obod etilayotgan qishloqlar-u mahallalar, yo'llar, qurilayotgan ko'priklar yoxud qanchadan-qancha ishsiz odamlarni ishli qilayotgan katta-kichik korxonalar misolidagina emas, balki yurtdoshlarimizning ongu tafakkuridagi o'zgarish­larda ham yaqqol sezilmoqda. Zero, Yurtboshimiz ta'biri bilan aytganda, bugungi O'zbekiston, kechagi O'zbekiston emas, bugungi odamlar ham kechagi odamlar emas.

Bugun jamiyatimizda so'z va matbuot erkinligi ta'minlanayotgani, har bir yurtdoshimiz o'z fikr-mulohazasini OAVda erkin bildirayotgani yoki davlat organlari oldiga taklif va talablarini bemalol qo'ya olayotgani bularning barchasi yaqin o'tmishimizda ushalmas orzu edi. Shu bois bu imkoniyat qadrini hech bir moddiy ne'mat bilan taqqoslab bo'lmaydi.

G'urur bilan ayta olamizki, muhtaram Prezidentimizning qat'iy siyosiy irodasi tufayligina Yangi O'zbekistonda so'z va matbuot erkinligi, ochiqlik siyo­sati kundan-kunga mustahkamlanib bormoqda. Shu jihatdan davlat rahbarining har bir katta-kichik rahbarlardan matbuotdan o'zini olib qochmaslikni, erkin va ochiqlik siyosati asosida ish olib borish lozimligini qayta-qayta uqtirayotganlari ham bejiz emas.

Darhaqiqat, qisqa vaqt ichida milliy jurnalis­tikamiz butkul o'zgardi, tom ma'noda, yangicha nafas olmoqda. Ha, matbuot xalqqa yaqinlashdi, davlat organlari bilan aholi o'rtasida haqiqiy ko'p­rik vazifasini o'tamoqda. Ochiqroq aytganda, Yangi O'zbekiston jurnalistikasi dunyoga bo'y cho'zmoqda, dunyo bizni tanimoqda, tan olmoqda. Tom ma'noda, bu sa'y-harakatlar ma'naviy yuksalish davri, yangi Uyg'onish, ya'ni Uchinchi Renessans poydevorini yaratish davri sifatida olqishlanmoqda!

Ta'kidlash joizki, bugun zamonaviy jurnalistikaning umumiy tabiati ham sezilarli darajada o'zgardi: bu jamiyatning shaffoflashayotgani, auditoriyaning faollashganligi, shaxslar faoliyati va axborot tezligining o'sganligi bilan bevosita bog'liq.

Unutmaslik lozimki, axborot asri atalmish hozirgi kunda OAV nafaqat axborot olish vositasi, balki ijtimoiy qarashlarni shakllantiruvchi kuch sifatida jamiyat hayotida muhim o'rin tutmoqda.

Ma'lumki, bugungi auditoriya axborotni tez va sof holatda qabul qilishni istaydi, OAVning davlat va jamiyat o'rtasida betaraf bo'lishi tarafdori.

Bu holatlar auditoriyaning layoqati, xatti-harakatlari, fe'l-atvori va hulqini shakllantiradi. Shu bois, OAV, xususan, jurnalistlar jamiyat va kishilar taqdiri oldida javobgarlikni his etmog'i lozim. Tabiiyki, bu OAV va jurnalistlar oldiga katta mas'uliyat yuklaydi. Zero, Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning kasb bayramimiz munosabati bilan yo'llagan tabrigida qayd etilganidek, Yangi O'zbekiston jurnalistikasi uchun mazkur sohada yillar davomida erishilgan eng yaxshi yutuq va an'analarni saqlab qolish, xolislik va haqqoniylik prinsiplariga, qonun talablariga qat'iy rioya qilish, fuqaroning sha'ni va g'ururi, uning o'z mustaqil fik­riga ega bo'lish huquqini hurmat qilish, yuksak professional mahorat biz uchun doimo asosiy faoliyat mezoni bo'lib qoladi.

Davlatimiz rahbarining sohamiz buguni keng qamrovli tahlil yuritilgan tabrigi yurtimizda faoliyat yuritayotgan har bir jurnalist, media tuzilma, tahririyatlar, ijodiy jamoalar uchun muhim dasturilamal vazifasini o'taydi, desak xato bo'lmaydi. Yana quvonchlisi, Prezidentimizning Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlariga yo'llagan tabrigida O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi faoliyati bilan uzviy bog'liq ravishda milliy jurnalistikamiz kelajagi va ravnaqini belgilovchi dolzarb, hayotiy vazifalar ham belgilab berildi. Bu esa biz jurnalistlarga katta kuch, ilhom, mustahkam ishonch, ta'bir joiz bo'lsa, motivatsiya beradi.

Shubhasiz, jurnalistika ham boshqa sohalar kabi zahmatli mehnatni talab etadi. Bu mehnat birinchi galda hamisha odamlar dardu tashvishiga sherik bo'lish, ularning quvonchi tashvishini o'ziniki deb bilishni taqozo etadi. Buning uchun esa butun hayoting, iste'doding, orttirgan tajribangni qog'oz-qalam, so'z ixtiyoriga berishing zarur bo'ladi. Haqiqiy jurnalist o'qishdan, o'rganishdan, qalamni charxlashdan, o'zini o'zi “tahrir” qilishdan, o'ziga nisbatan tanqidiy munosabatda bo'lishdan charchamasligi kerak. Ana shundagina jurnalistning qadri baland bo'ladi, el-yurt e'zozida bo'ladi.

Prezidentimiz tabrigida milliy jurnalistikamizni davr taraqqiyotiga mos sur'atda yanada rivoj­lantirish, shu bilan birga, uning oldida turgan eng muhim vazifalar qayd etib o'tildi. Avvalo, ilg'or malakaga ega, dunyo media bozorida raqobatdosh malakali kadrlarni tayyorlash, sohaga bozor iqtisodiyoti mexanizmlarini to'liq joriy etish, nashrlarning mazmun va jozibadorligini oshirishga eng zarur omillar sifatida e'tibor qaratildi.

Shularni inobatga olgan holda Uyushmamiz milliy jurnalistikamiz uchun o'ta muhim bo'lgan yo'nalishlar barometrlarini belgilash maqsadida yosh jurnalistlar, blogerlar, axborot tizimlari xodimlari ishtirokida “Milliy jurnalistika: an'analar davomiyligi va zamonaviylik” mavzusida ilmiy-amaliy konferensiya, shuningdek, ommaviy axborot vositalarida “O'zbekiston jurnalis­tika maktabi: ijodiy meros va an'analar”, “Jamiyat va ommaviy axborot vositalari”, “Jurnalis­tika odobi” kabi mavzularda davra suhbatlari va mahorat darslari, ijodiy tanlovlar uyushtirishni rejalashtirdi. Eng muhimi, bu tadbirlar faqat markazda emas, olis hududlarda, sohamizning zahmatkash qalamkashlari davrasida ham o'tkaziladi. Nafaqat mahalliy ekspert va mutaxassislar, balki xorijlik taniqli mutaxassislar ishtirokida axborot makonidagi yutuq va kamchiliklarimiz tahlil qilinadi, zamoniy sharoitlar va andazalar qiyosiy o'rganiladi.

Bugun ushbu maqsadlarni ro'yobga chiqarish uchun ilk qadamlar tashlandi. Jumladan, yaqinda O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi tomonidan Milliy matbuot markazida Oliy Majlis qonunchilik palatasi deputatlari, bosma va internet nashrlarining bosh muharrirlari, tele-radio kanallar mas'ullari, taniqli jurnalistlar, jurnalist kadrlarni yetishtiruvchi oliy ta'lim muassasalari pedagoglari hamda sohaga qiziqqan ijodkorlar ishtirokida Prezidentimiz tabrigidan kelib chiqadigan vazifalarga bag'ishlangan “Yangi O'zbekiston jurnalistikasi: zamonaviy yondashuvlar va an'analar davomiyligi” mavzusida davra suhbati tashkil etdi. Tadbirda milliy jurnalistikamiz oldida turgan qator muammolar va vazifalar tahlil qilindi, tavsiya va xulosalar ishlab chiqildi.

Shuningdek, O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi va O'zbekiston jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti o'rtasida o'zaro hamkorlik to'g'risida memorandum imzolandi. Unga ko'ra, O'zJOKU bitiruvchi talabalarini ishga joylashishiga ko'maklashish, tahririyatlarda O'zJOKU talabalari uchun tajribali ustoz jurnalistlarning mahorat maktablarini tashkil etib, “Ustoz-shogird” an'anasini yo'lga qo'yish va shu orqali bo'lg'usi jurnalistlarning ixtisoslashuviga ko'maklashish hamda mahorat maktablarini tashkil etgan ustoz jurnalistlarning xizmat haqini to'lab berish, shuningdek universitet talabalari va professor-o'qituvchilarini Uyushma muassisligidagi “Hurriyat” gazetasiga (yuztagacha) obuna qilish kabi vazifalarni Uyushma o'z zimmasiga oldi.

Zero, yurtimizda o'ziga xos “ijod laboratoriyasi”ga, boy hayotiy tajribaga ega bo'lgan, ayni vaqtda sermahsul ijod qilayotgan faxriy jurnalistlarimiz oz emas. Masalan, Prezidentimizning farmoni bilan shu yil 25 iyun kuni “O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan jurnalist” unvoni bilan taqdirlangan “Jahon adabiyoti” jurnali bosh muharriri Ahmadjon Meliboyev, “Xalq so'zi” va “Narodnoe slovo” gazetalari bosh muharriri O'tkir Rahmat, professor Xurshid Do'stmuhammad, telejurnalist Quddus A'zam, noshir Axror Ahmedov mahorat maktablarini tashkil etish bugungi kun ehtiyoji, desak adashmaymiz. Yoki Samarqandda “Zarafshon” va “Samarkandskiy vestnik” gazetalari bosh muharriri Farmon Toshev, Farg'onada O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan jurnalist, “Do'stlik” ordeni sohibi Muhammadjon Obidov mahorat maktabini tashkil etish hududlarda ham professional jurnalist kadrlar tayyorlashga o'z hissasini qo'shishga ishonamiz. Zero, bunday maktablarni har bir tahririyat qoshida, har bir viloyat va tumanlarda tashkil etish Uyushma oldida turgan birlamchi vazifalardan biridir.

E'tirof etish zarur, so'nggi yillarda Prezidentimiz va hukumatimiz tomonidan ijod ahliga katta g'amxo'rlik ko'rsatilmoqda, ular faoliyatini birlashtirgan uyushma va tashkilotlar ishini yanada takomillashtirishga alohida e'tibor qaratilmoqda. Ayniqsa, Matbuot va ommaviy axborot vositalari kuni arafasida sohada mehnat qilayotgan bir guruh hamkasblarimizning davlatimiz rahbari tomonidan yuksak faxriy unvon, orden va medallar bilan mukofotlangani ana shu zahmatli soha vakillarining, qalam ahlining mehnati yuksak qadr topganidan, e'zozlanganidan dalolatdir.

Tan olib aytamizki, respublikamizda matbuotga bugungiday yuqori darajadagi e'tibor, g'amxo'rlik bo'lmagan. O'zbek matbuoti esa bugungiday ochiq va erkin ham bo'lgan emas.

Davlatimiz rahbarining tabrigida alohida e'tirof etilganidek, mamlakatimizda so'z va matbuot erkinligini ta'minlash maqsadida ommaviy axborot vositalarini ro'yxatdan o'tkazish soddalashtirilgani, soha uchun malakali kadrlar tayyorlash masalasi doimiy e'tibor markazida bo'lib kelayotgani muhim qadamlardir. Shu bilan birga, jurnalistikada yillar davomida erishilgan eng yaxshi ijodiy meros va an'analarni saqlab qolish, xolislik va haqqoniylik prinsiplaridan chekinmaslik, qonun talablariga qat'iy rioya qilish, fuqarolarning sha'ni va g'ururini, huquqini hurmat qilish zarurligi, o'tish davri bilan bog'liq sabablar tufayli moliyaviy ahvoli murakkab bo'lib qolayotgan nashrlarni har tomonlama qo'llab-quvvatlash, buning uchun tegishli hujjatlarni qabul qilish vazifasi kun tartibiga qo'yildi. “Ta'kidlab aytamanki, mamlakatimizda demokratik yangilanish jarayonlarini yanada chuqurlashtirish, ommaviy axborot vositalari faoliyati samaradorligini oshirish yo'lida davlatimiz va jamiyatimiz tomonidan sohani qo'llab-quvvatlash, jurnalistlarning mashaqqatli mehnatini har tomonlama rag'batlantirishga bundan buyon ham alohida e'tibor qaratiladi”, deyiladi tabrikda. Bunday kafolat barcha jurnalistlarni yanada mas'uliyat va ilhom bilan ishlashga da'vat etdi. Ayni chog'da bunday munosabat gazeta-jurnallarning umri tugadi, deya iddao qilayotganlarning mushohadalari o'rinsiz ekanligini ham ko'rsatdi.

Davlatimiz rahbarining tabrigida OAVdagi tanqidiy chiqishlarga vazirlik va idoralar, hokimliklarning axborot xizmatlari orqali tezkor munosabatlar bildirish amaliyoti shakllanayotgani, tanqidiy materiallarga javob qaytarish ko'rsatkichi 2018 yilda 12 foizni tashkil etgan bo'lsa, 2020 yil yakuniga ko'ra qariyb 90 foizga yetgani haqidagi fikrlari ham yuqoridagi singari mulohazalarning o'rinsizligini bildiradi.

Axir matbuotning jamiyat manfaatlari, xalq dardi-istaklari bilan bog'liq taklif va mulohazalari e'tiborsiz qolmasligi kerak. Afsuski, keyingi vaqtlarda ayrim joylarda davlat idoralari yoki tashkilotlar vakillari tomonidan hamkasblarimizning o'z xizmat vazifasini amalga oshirishiga to'sqinlik qilish, ularning faoliyatiga noqonuniy aralashishga urinish hollari uchrayotgani ham bor gap. Bu OAVning huquqiy asosini yanada takomillashtirish, jurnalistning kasbiy faoliyatini himoya qilishni kuchaytirish bugun ham dolzarb vazifa bo'lib turganidan dalolatdir.

Albatta, sohada hali yechimini kutayotgan muammolar oz emas. Bu ayniqsa, ko'pincha yuksak professionallik, bilim va malaka darajasi yetishmasligida yaqqol namoyon bo'lmoqda.

Tarqatilayotgan ayrim materiallarning puxta va sifatli tayyorlanmasligi, ba'zi hollarda shoshma-shosharlik bilan, chuqur o'rganilmagan ma'lumotlarning tarqatib yuborilishi singari hollar o'quvchilarning haqli e'tirozlarini keltirib chiqarayotgani ham sir emas.

Muammoning sababi, yechimiga monelik qilib kelayotgan jihatlaridan yana biri shahar va tuman nashrlari tahririyatlarini o'rganganimizda, hatto ayrim nashirlarning bosh muharrirlari jurnalistlik ma'lumotga ega bo'lmagan shaxslar ekani ma'lum bo'ldi. Mana shu jihatlarni ham kelgusida atroflicha ko'rib chiqish, tahlil qilish va zarur chora-tadbir belgilash ehtiyoji tug'ilmoqda.

Shunday ekan, eng birinchi galdagi vazifamiz – Prezidentimiz ishonch bildirayotgan soha rivojini ta'minlash, har bir hamkasbimizni qo'llab-quvvatlash, xalqimizning ertasi yanada yorug' va baxtli bo'lishi yo'lida sidqidildan xizmat qilishdan ortiq baxt yo'qdir.

Ana shu yo'lda har bir fikr, taklif va tashabbusga e'tibor qaratishimiz bugungi kunning talabidir. Shu boisdan ham Uyushmaga rais etib saylangan kunimning ertasigayoq telegram ijtimoiy tarmog'ida murojaat botini, ya'ni uyushma raisiga masofadan turib to'g'ridan-to'g'ri murojaat qilish imkonini beradigan elektron manzil tashkil qildik va qisqa fursat ichida unga mingga yaqin murojaatlar kelib tushdi.

Murojaatlarni tahlil etganimizda yanada yaqqolroq ko'rindiki, Uyushma oldida hali juda ham ko'p masalalarni hal etish turibdi. Bu borada “Do'stlik klubi” hamkorlarimiz bilan qilinajak ishlarni rejalashtiryapmiz.

Uyushma faoliyatidagi yana bir muhim vazifa – xalqaro aloqalar doirasidagi ishlarni yangi pog'onaga olib chiqish hisoblanadi. Afsuski, o'tgan yillar davomida O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi tomonidan bu yo'nalishda maqtanguli biror ish amalga oshirilmadi. Ilg'or xorijiy davlatlar tahririyatlariga o'zaro tajriba almashish uchun ijodiy safarlar, xalqaro ilmiy-amaliy anjumanlar tashkil etilmadi.

Shu bois istiqbolda faoliyatimizning asosiy yo'nalishlaridan biri sifatida xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga alohida e'tibor qaratishni maqsad qilganmiz. Shu yil so'ngiga qadar imkon darajasida Tojikiston, Turkiya, Qozog'iston davlatlari jurnalistlar uyushmasi bilan hamkorlik memorandumini tuzish hamda Umumjahon jurnalistlar federatsiyasiga a'zo bo'lish niyatidamiz. Ushbu mamlakatlarga tajriba almashish va tahririyatlar sharoitlari bilan tanishish uchun bir guruh jurnalistlarni xizmat safarlariga yuborishni maqsad qilganmiz.

Yurtboshimiz matbuotning, so'z erkinligining hayotiy ehtiyoj ekanligini bejiz qayta-qayta uqtirmayaptilar. Chunki qaysiki jamiyatda matbuot va ommaviy axborot vositalari jamiyatning ishonchli minbariga aylansa, rivojlansa, o'sha jamiyatning ertasi yorug', demokratik qadriyatlar qaror topgan bo'ladi.

Olimjon O'SAROV,

O'zbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi raisi

“Xalq so'zi” gazetasining 2021 yil 14 iyul 147-sondan olindi.

Yangiliklarni do'stlaringizga ulashing

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

20 − 4 =