Dadamni kuydirmagan olovlar
Quyosh bosh ko'tarib, olamni charog'on qilganiga ancha vaqt bo'lganidan keyin ham erinibgina o'rnimdan turaman. Poytaxtning nufuzli kiyim do'konlaridan sotib olingan shohona kastyum-shim hamda qattiq, charm tufligimni kiyib ishga otlanaman.
Ko'cha juda ham issiq. Yuz odimcha yurib-yurmasimdanoq darrov bo'g'ila boshlayman. Mashinada bo'lsam ham uning ochiq oynasidan kirayotgan issiq havo menga juda noqulaylik tug'diradi. Bo'yinbog'imni biroz bo'shatib, ko'ylagimning eng yuqoridagi tugmasini yechgancha, qo'limdagi gazeta bilan o'zimni biroz yelpigan bo'laman.
Yo'llarni kuzatib ketarkanman shaharning keng asfaltlaridan ko'tarilayotgan haroratning alangali “to'lqinlar”i (sarob) diqqatimni tortadi. Xuddi mana shu “to'lqinlar”ga sixga tortilgan baliqni tutsam pishadigandek go'yo.
Kuchli issiqdan tomog'im qaqrab, peshonamdan no'hatdek-no'hatdek terlar chiqib, kiygan ko'ylagim tanamga yopishgancha shaxsiy “kabinetim”ga kirib kelaman. Chiroqlarni yoqishdan ham avval qiladigan birinchi ishim konditsionerni elektrga ulash-u, muzlatkichdan muzdek sharbatni olib, yumshoq kresloda besh daqiqa tin olish bo'ladi.
Mana shu besh daqiqa davomida derazadan tashqariga qarab, tandirning og'zidan chiqayotgan issiqdek gurkirayotgan haroratga qayta ko'zim tushib, o'zimning salqin “kabinet” da o'tirganimga shukr qilaman-u, beixtiyor dalada ishlayotgan, qurilishda oftob nayzasi ostida mehnat qilayotgan odamlarni ko'z oldimga keltiraman. Hech kuzatganmisiz, qanchalik issiq bo'lmasin, bu ularning, biz hamisha fidoyi, qalbi qaynoq, mehnatkash deb ulug'laydigan opa-singillarimiz, aka-ukalar va yoshi ulug' zahmatkashlarimizning harakatlariga aslo ta'sir o'tkazmayotgandek ko'rinadi. Ularning boshqacha shijoat bilan javlon urib ishlayotganlarini ko'rgan odam borki, bir hayratlanadi, bir ularga qo'shilib ishlagisi kelib ketadi. Ammo ochiq aytish kerak, ulardek ishlash hammaga ham emas…
Mening dadam ham quruvchi usta bo'lgan. U vaqtlarda kunlar hozirgidan ham ko'ra uzunroq, hozirgidan ham ko'ra issiqroq bo'lardi nazarimda. Ammo shunday bo'lsa-da dadam o'z ishini zavq bilan bajarayotgandek bo'lardi. 3 litrlik bankaga quyilgan qaynoq choyni sovushga ulgurmasidan bir ko'tarishda yarimlatar edilar. Ishlagan sayin bilaklari baquvvatlashib, yanada kuch-qudrati ortayotgandek ko'rinardi menga.
O'sha vaqtlarda oppoq kiyimlarni kiyib olib, dadamning gapi bilan soyaga turib olgancha ularga savol berardim: dadajon, bu jazirama issiqlar sizni kuydirmaydimi? Bemalol ishlayverasiz-a. Men zo'rg'a ko'zimni ochib turibman.
Dadam juda sodda, lekin biroz qo'pol va qo'rsroq bo'lsalarda, oddiy so'zlar bilan odamni o'ylantiradigan, chuqur xayolga toldiradigan gaplarni aytardi. Mening yuqoridagi savollarimga ham: “o'g'lim, bu issiqlar nima bo'pti. Meni sizlarning kelajagingiz, qanday odam bo'lib ulg'ayishingiz borasidagi olovli xayollar qiynaydi xolos. Mana ko'ryapsan-a, mening ishim qanchalik qiyinligini. Faqat sen, sen… hech qachon bunaqa ish qilmasliging kerak. Nufuzli joylarda, yaxshi shart-sharoitda ishlashingni xohlayman. Ana shularga erishishing uchun bugun yonib ishlayapman. Harakatlaring bilan orzuimdagidek katta odam bo'lishingga ishontira olsang menga bu issiqlar aslo ta'sir o'tkaza olmaydi” derdi.
Bu gaplarni tinglar ekanman, dadamning terlagan peshonalariga, oftobdan qizarib ketgan yuzlari, ko'zlariga tikilardim. Gohida g'ayratim jo'shib ketib, ularga yordamlashmoqchi ham bo'lardim o'zimcha, biroq dadam umuman meni bunaqa ishlarga yo'latmasdi.
Balki ishonmassiz, lekin ota qora terga botib, issiqda yonib ishlayotganda konditsionerli xonada, yumshoq kresloga joylashib olib, kitob o'qib o'tirish o'g'il uchun juda ham og'ir. Men mana shu og'riqni o'zimda ko'p his qilganman. Bunga esa dadam sababchi. O'zi issiqda, jaziramada kuyib, meni salqin, hashamatli xonada saqlagan dadajonim!
Necha-necha odamlarga uylar qurib bergan dadam bugun nafaqada, ustachilik qilmayapti. Hali juda keksayib ketmagan bo'lsa-da, bizni deb qilgan og'ir mehnatlarining oqibatida, olovli kunlarda tinimsiz chekkan zahmatlari izsiz ketmagan. Sog'ligini ancha yo'qotib qo'ygan. Ammo sira nolimaydi, “hammasi zo'r o'g'lim, meni o'ylama, o'zingni ishlaring yaxshimi?”, deydi har safar. O'zimni qanchalik xursand ko'rsatib, birma-bir amalga oshayotgan rejalarim bilan maqtanishga urinmay, hamisha bo'g'zimga nimadir tiqilgandek bo'laveradi.
Ayniqsa, har gal Toshkentdan bashang kiyimlarda, qora ko'zoynak taqib qishloqqa borganimda menga sevinib qaraydigan, har bir qadamimdan quvonib, yutuqlarimni barchaga maqtanib aytadigan dadamning qalbida bolalik vaqtlarimda qanday harorat bo'lganini hozir ularning qo'llarini ushlaganimda, bag'rimga bosganimda his qilgandek bo'laman.
Va yana o'sha jazirama issiqda, dadamning terlagan holda kelajagimdan umidvor bo'lib aytgan gaplarini yodimga olsam hech bir ish qiyinday tuyulmay qoladi. Shu kunlarga yetib kelishim uchun o'zini ming bir cho'qqa urgan dadamdan cheksiz mannatdorlik hissi bilan birga aybdorlik yanada ortadi.
Kamoliddin RO'ZIMATOV