Ayol faqat turmush qurish uchun yaratilganmi?
O'zbekiston Jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti tashkil topganing besh yilligi munosabati bilan ushbu oliy o'quv dargohida tahsil olayotgan bir guruh talabalarning maqolalari — izlanish namunalaridan e'lon qilmoqdamiz. Ularni o'qib, tanishib yosh ijodkorlarning o'y-kechinmalari, til va uslubi, mahoratini baholash qiyin emas.
Qolaversa, ular misolida ertangi matbuotning egalarini tasavvur qilish, ularning tafakkur tarzini anglash imkoni ham mavjud.
Quyida bo'lajak jurnalistlar qalamga olgan lavhalar bilan tanishing.
Tahririyat.
Ayol faqat turmush qurish uchun yaratilganmi?
Ancha avvalroq yaratilgan kinofilmlarga hech e'tibor qilganmisiz? Men ularni juda qiziqib kuzataman. O'tmishdagi ayollarimiz qismatiga achinib ketaman. Chunki ular tasavvurimda bir xil turmush tarziga ega odamlar, ya'ni uy bekasi, dala ishchisi, bir etak farzandlarni dunyoga keltiruvchi ona qiyofasida gavdalanaveradi. Ularning oldilarida bitta muhim vazifa bor, u ham bo'lsa, uy ishlaridir. Misol uchun, Sharof Boshbekovning “Temir xotin” asari asosida rejissyor Isamat Ergashev 1990 yilda suratga olgan kinofilmidagi Qo'chqor akaning xotini Qumri obrazi. Qumri tunu kun paxta dalasida ming chanoqqa ming martalab egilib paxta terishi, 50-60 kg. yukni ko'tarib xirmonga olib borishi, non yopib, uy-ro'zg'or ishlarini bajarishi kerak. Bu ishlar mushtakkina jussali o'zbek ayoliga og'irlik qilmaydimi?!
Ammo u yugurib, yelib bo'lsa ham, ishlarini eplaydi. Bundan tashqari, sigir-buzoqlarga ham qaraydi. Bunday ishlarni sanasang sanog'i yo'q. Bitta o'zbek ayolining qiladigan ishi shunchalar ko'pki, natijada o'sha davrlarda aksariyat qizlar o'qimagan, oliy o'quv yurtlarida tahsil olmagan. Men bu bilan o'sha kinoni tanqid qilmoqchi emasman. Haqiqatan ham, bu film qoyilmaqom tarzda ishlangan. Unda o'sha davr ruhi, muhiti aynan yoritilgan. Ammo hozir ham chekka-chekka hududlarda bu kabi holatlar yo'q emas-da. Eng yomoni ham mana shunda.
Bugungi kun teleseriallariga ham razm solaylik, tahlil qilaylik. Ulardagi asosiy mazmun faqat oiladagi mojarolar, kelinlik vazifalari, ikkinchi xotin qismati, qaynona va turmush o'rtoq bilan munosabatlardagi kelishmovchiliklar… Ayolning ko'rgani g'alva! Bundan boshqacha hayot bormi o'zi? Ayol zoti faqat shu vazifalarni bajarish uchun yaratilmaganku. Nega davr mavzusi faqat shulardangina iborat? Uy yumushidan ortmagan, o'qimagan kelin qiyofasi jamiyatning yuzimi?! Ellik yil keyin bu seriallarni ko'rgan avlodlarimiz bugungi hayot haqida qanday tasavvurga ega bo'lishadi?!
Hozirda yoshim yigirmadan oshyapti, atrofimda bu yoshda turmushga chiqmagan qizlarni kam uchrataman. Uchratganlarim ham qaerdadir o'qishadi, kelajakdan umidi, maqsadi bor qizlar. Metroda, ko'cha-ko'yda erta turmush qurgan qizlarni ko'rganimda, ular bilan suhbatlashib qolsam, “Sizga havasim keladi”, deb meni hayron qoldirishadi. “Axir, o'zingiz shu hayotni tanlamaganmidingiz?” degan savolni bersam, “Ota-onam turmushga berib yuborishdi” degan javobni olaman. “Qiz bola bo'yiga yetdimi, bo'ldi, joyi chiqsa, erga berish kerak”, degan aqida hamon ustuvor. Afsuski, jamiyatimizda hali hanuz ayollarga past nazar bilan qarash mavjud. Hattoki, ularga nisbatan zo'ravonliklar haqida tez-tez eshityapmiz. Keyingi paytda ro'y bergan voqealar, ya'ni oilaviy mehribonlik uyidagi voyaga yetmagan qizlarga nisbatan tajavvuzlarni eslang. Internet tarmoqlari “Voyaga yetmagan qiz tahqirlanibdi” kabi ma'lumotlardan bo'shamaydi, sabab nimada? Ayollar faqat og'ir mehnat, zo'ravonlik qurboni bo'lish uchun yaratilganmi?
Hayot faqat shunday voqeliklardan iborat emas aslida. Shukrki, xotin-qizlar himoyasi davlatimiz qonunchiligida takomillashtirilib borilmoqda. Ularni qo'llab-quvvatlaydigan, haq-huquqlarini himoya qiladigan qonunlar yaratilmoqda, yangi chora-tadbirlar ishlab chiqilmoqda. Bugun jamiyat hayotida o'z o'rniga ega xotin-qizlarimiz talaygina. Sportchi qizlarimiz jahon arenalarida, musobaqa maydonlarida kuch sinashyapti. Masalan, Polshaning Kelse shahrida boks bo'yicha 54 kg. vazn toifasida O'zbekiston sharafini himoya qilgan yurtimizning mard qizi Nigina O'ktamova jahon chempioni bo'ldi. Nozimaxon Qayumova ayollar o'rtasida para-engil atletikaning nayza uloqtirish turnirida eng zo'r natija bilan nom taratdi. Mohigul Hamdamova disk uloqtirish bahsida g'oliblikni qo'lga kiritib, O'zbekiston bayrog'ini baland ko'tardi. Yaqin o'tmishga qaytsak, Oksana Chusovitina va Lina Cheryazovalar qo'lga kiritgan yutuqlari sabab ismlari tarixga muhrlandi. Qolaversa, qanchadan-qancha olimayu senatorlarimiz, shoirayu pedagoglarimiz, qo'li yengil shifokorlarimiz elning duosini olib yashashmoqda. Ular bugun o'sib kelayotgan qizaloqlarimiz uchun o'rnak bo'lishlari, Zuhro yulduzi kabi yo'l ko'rsatuvchilari bo'lishlari kerak. Demakki, ayollarimiz faqat uy-ro'zg'or uchun yaratilmagan ekan. Harakat qilsalar, maqsad sari intilsalar, o'qib, o'rgansalar, intilganga tole yor deganlari chin. Hamonki, insonga hayot bir marta berilgan ekan, xotin-qizlar ham jamiyatda o'z mavqeiga, o'z o'rniga ega bo'lishi kerak. Agar ayol bilimli bo'lsa, undan ilmli farzand dunyoga keladi va yurt rivojlanadi, xalqimiz ma'naviyati yuksaladi.
Dildora ShODIQULOVA
O'zbekiston Jurnalistika va ommaviy kommunikatsiyalar universiteti tashkil topganing besh yilligi munosabati bilan ushbu oliy o'quv dargohida tahsil olayotgan bir guruh talabalarning maqolalari — izlanish namunalaridan e'lon qilmoqdamiz. Ularni o'qib, tanishib yosh ijodkorlarning o'y-kechinmalari, til va uslubi, mahoratini baholash qiyin emas.
Qolaversa, ular misolida ertangi matbuotning egalarini tasavvur qilish, ularning tafakkur tarzini anglash imkoni ham mavjud.
Quyida bo'lajak jurnalistlar qalamga olgan lavhalar bilan tanishing:
Ayol faqat turmush qurish uchun yaratilganmi?
Hamon to'ylarimiz obro'imizmi?
“O'qimagan”larning “o'qigan” bolalari
Sahifani O'zJOKU o'qituvchisi O'ktam MIRZAYoROV tayyorladi.