KALTAKLANGAN “JURNALISTIKA”
“Zo`r TV” xodimlariga zo'ravonlik qilganlarga nisbatan jinoyat ishi ochildi
Har qanday davlatdagi demokratiya, inchunin, so'z erkinligi mezonlari o'sha mamlakatdagi jurnalistika shaffofligi bilan o'lchanadi. Xo'sh, bizda ommaviy axborot vositalarining erkin faoliyati huquqiy jihatdan to'la kafolatlanganmi? Albatta. Yaqindagina xalqimiz tomonidan qo'llab-quvvatlanib, qabul qilingan yangi tahrirdagi Konstitutsiyamizdan tortib, jurnalistikaga oid qator qonunlarimizda ommaviy axborot vositalari xodimlarining haq-huquqlari va erkinliklari kafolatlab qo'yilgan. Ammo… Kuni kecha “Zo`r TV” kanalining xodimlari quruvchilar tomonidan kaltaklangani va bunday holatlar birinchi marta emasligi nimani bildiradi?
“Zo`r TV” voqeasi kuni kecha sodir bo'ldi. Telekanal xodimlari avvalroq qulab tushgan ko'prik yaqinida tasvirga olish ishlarini olib borishayotgan bo'lgan. Xabaringiz bor: shu yil 12 avgust kuni Toshkent xalqaro aeroporti oldida “Ko'prikqurilish” tresti tomonidan qurilayotgan yo'l o'tkazgichning 42 metrlik 5 dona balkasi montaj joyidan tushib ketgan. “O'zbekiston temir yo'llari” AJning rasmiy bayonotida voqeaga kran yordamida montaj qilish jarayonidagi ehtiyotsizlik sabab bo'lgani va hech kim jabrlanmagani aytilgandi. Halokat natijasida 2 mlrd. 760 mln so'mlik zarar yetkazilgani, Transport prokuraturasi tomonidan Jinoyat kodeksining tegishli moddalari bilan jinoyat ishi qo'zg'atilib, 3 nafar mansabdor shaxs gumon qilinuvchi tariqasida ishga jalb qilinib, protsessual tartibda ushlangani ma'lum qilindi.
Aslida barcha ma'lumotlar keng ommaga tarqalib bo'lgan, “Zo`r TV”chilar esa ijtimoiy tarmoqlarda muhokamalarga sabab bo'layotgan ayni mavzu tafsilotlariga yanada oydinlik kiritish maqsadida bo'lsa kerak, voqea joyiga borishgan. Ammo shu hududda ishlayotgan quruvchilar ulardan ketishlarini, yanayam aniqrog'i, yo'qolishlarini so'ragan.
Turli haqoratli so'zlar aytib, xodimlardan ayrimlari kaltaklangan. Eng ajablanarlisi, holat tasvirlangan videoni kuzata turib, bu ishlar kimdir(boyagi quruvchilarning rahbari) tomonidan buyurilganini anglash qiyin emas. Ya'ni, ommaviy axborot vositasi xodimlarini kaltaklagan odam katta ehtimol bilan rahbarining buyrug'ini bajargan. Chunki tasvirlarda “Yo'qot!” degan ovoz aniq-tiniq eshitiladi. Aytmoqchi bo'lganimiz, jurnalistlarni mensimaslik, faoliyatiga to'sqinlik qilish, boz ustiga haqoratlab, kaltaklash ishida nafaqat quruvchilar, balki shu jamoa rahbariyatining ham aybi bor.
Aslida bu vaziyatda jurnalistlar tomonidan “Amerika ochilayotgani” yo'q edi. Yuqorida aytganimizdek, allaqachon barcha ma'lumotlar tarqalib bo'lgan, ko'prikning qulash jarayoni akslangan tasvirlardan tortib, jinoyat ishi ochilgani ham xabar qilingan edi. Quruvchilarning televidenie xodimlarini quvib solishlariga hech qanday asos ham, mantiq ham yo'qdek tuyuladi. Shunchaki bu holatda OAVni mensimaslik, bepisandlik ko'rinishlarini kuzatish mumkin, xolos.
“O'zbekiston temir yo'llari” AJ ushbu holatga izoh berar ekan, OAV vakillariga zo'ravonlik ko'rsatib, ularga qarshi kuch ishlatgan xodim — “Ko'prikqurilish” tresti unitar korxonasi 67-ko'prikqurilish otryadi ish boshqaruvchisi N.Eshniyazov ekanligi va u qilgan ishi uchun o'sha kunning o'zida ishdan bo'shatilganini ma'lum qildi. Ushbu holat bo'yicha bir qator tashkilotlar o'z munosabatini bildirdi. Jumladan, O'zbekiston Jurnalistlar uyushmasi ham holatni keskin tanqid ostiga olib, aybdorlarga qonuniy jazo berilishi lozimligini ta'kidladi. Prezident Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi voqelikka huquqiy baho berish va adolatli qaror qabul qilishlarini so'rab, Ichki ishlar vazirligi hamda Bosh prokuraturaga rasmiy murojaat yo'lladi. Milliy media birlashmasi boshqaruv raisi Sherzodxon Qudratxo'ja ham ushbu voqeani keskin qoralab, “Zo’r TV” telekanali “Bu kun” dasturi operatori Sardorbek Yo'ldoshevning burni singani, unga bosh miya chayqalishi tashxisi qo'yilgani va ayni vaqtda u kasalxonada ekanligini, muxbir Nurzodbek Vohidovning ensa qismiga shikast yetganini ma'lum qildi. “O'zbekiston temir yo'llari” AJ hamda “Trest ko'prik qurilish” UK dan mas'ullarga intizomiy choralar ko'rishni, shuningdek, keltirilgan moddiy va ma'naviy zarar qoplanishini so'radi. Ichki ishlar vazirligi holat bo'yicha jinoyat ishi qo'zg'atilganini ma'lum qildi. “Zo`r TV” teleradiokompaniyasi xodimlariga tan jarohati yetkazilganligi holati yuzasidan IIV Transport va turizm ob'yektlarida xavfsizlikni ta'minlash departamenti tomonidan Jinoyat kodeksining 277-moddasi 1-qismi bilan jinoyat ishi qo'zg'atilib, tergov harakatlari olib borilmoqda, deyiladi rasmiy xabarda.
Ana endi tafakkur qilaylik: “Zo`r TVga qilingan munosabat o'zbek jurnalistikasiga bo'lgan munosabat emasmi? Aslida ular telekanal xodimlarini emas, butun sohani oyoq osti qilishmadimi? Bu savollarga javob izlash va vaziyatni o'nglash dolzarb, hozir, ayni vaqtda hal qilinishi kerak bo'lgan masaladir. Kasbimizga bo'lgan hurmat, javobgarlik hissi to'liq tiklanmas ekan, jamiyatda ommaviy axborot vositalariga oid qonunlar ustuvor bo'lmas ekan, jurnalistikamizning boshida kaltaklar sinaveradi.
To'g'ri, biz faqat bir taraf, ya'ni hamkasblarimiz tomonidan tarqatilgan tasvirlarni ko'rdik. Ikkinchi tomonni eshitmadik. Hozircha buning imkoni bo'lmadi. Balki “Zo`r TV” xodimlari ham tasvirdan tashqari holatda kasb etikasiga rioya qilishmagandir. Bu holatlarga-da tegishli surishtiruvlarda oydinlik kiritilishiga shubha yo'q. Ammo nima bo'lganda ham, har qanday vaziyatda ham jurnalist haqoratlanishi, kaltaklanishini oqlab bo'lmaydi. Bu voqea aybdorlari albatta, qonuniy jazolarini olishlari lozim. Zotan, bu jazo qolganlarga ibrat bo'lsin.
“Hurriyat” tahririyati.