Olimning nurli yuzi ilmdandir

Inson yil fasllarining ob-havosiga qarab kiyinadi, ishlarini shunga yarasha rejalashtiradi. Aks holda, u pand yeydi. Bu talab inson uchun ham tegishli. Demoqchimanki, yoshiga munosib yashagan odamgina hayotda halovatga erishadi. Bundaylarni ko'pincha zamonasining odami, deymiz. Men  taniqli olim, fidoyi nuroniy Suyun Karimovni ana shu toifaga mansub fidoyi zot, deb bilaman.

Suyun hoji darhaqiqat omadli inson. Ammo omad insonga o'z-o'zidan kelavermaydi. Allomalar kitoblaridan o'qib, uqdimki, bolaligida ota-onadan ibrat ololgan, o'smirligida ilm olishga ishtiyoq qo'ya olgan, yigitligida mukammal kasb egasi bo'lgan, keksayganda esa nasihat berishga  munosib yashagan odamlarga omad yor bo'lar ekan. Bu inson ana shunday baxtli yurtdoshlarimizdan biridir.

Nuroboddagi Ulus qishlog'ining old odami, taniqli chorvador Amir aka oilasiga hamma  havas qilardi: bu xonadonda hovli tozaligidan to mehmon kutishdagi xizmatlar, dars tayyorlashlaru, sport bilan shug'ullanishgacha qat'iy intizom bilan bajarilardi. Suyun Karimov ana shu oilada kamol topdi.

Ota-onadan olgan tarbiyasi o'rta maktabda, so'ng Samarqand davlat universitetining o'zbek filologiyasi fakultetida o'qiganda ham, harbiy xizmatda ham, maktabda o'qituvchilik qilganda ham, tuman ijroqo'mida ishlaganida ham unga asqotdi. Shuning uchun o'ziga saboq bergan domlalar uni saflariga chorlashdi.

Universitet tahrir-nashriyotida ishlab, ilmiy tadqiqot bilan shug'ullandi. Shu ishtiyoqi tufayli 4 yil viloyat partiya qo'mitasida faoliyat ko'rsatdi va bugungi kunda elimizning obro'li ziyolisi sifatida safda turibdi.

Albatta,  har kim ham avvalo, o'z kasbini puxta egallasagina obro'-e'tibor topadi. Bu aqida qahramonimizning vujudiga ota-onasining tarbiyasi, ustozlarining ibrati orqali singib ketgan. U o'zining “Yuragimga yaqin odamlar”  kitobida “Taqdir meni siyladi. Niyatlarimga yetdim. Alloh meni O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan fan arbobi, professor, Samarqand stilistika maktabi asoschisi Rahmatulla aka Qo'ng'urov va taniqli adabiyotshunos olim Rahmonqul aka Orzibekov singari olijanob insonlarga duch qildi. Hayotda qanday yutuqlarga erishgan bo'lsam, ota-onam qatorida ana shu ulug' insonlardan minnatdorman va ana shu qat'iy gaplarimni farzandlarim va shogirdlariiga meros qilib qoldiraman”, deb yozadi.

Bunday ruhiyat bilan mehnat qilish, tabiiyki, inson faoliyatiga baraka keltiradi. Suyun domla nomzodlik, doktorlik ishlarini ko'p qatori yoqlagan bo'lsa-da, tilshunoslik ilmida o'ziga xos maktab yarata oldi. Zulfiya, Abdulla Qahhor, Hamid Olimjon kabi adiblar asarlari til stilistikasini o'rganish uslubi bo'yicha adabiy tadqiqotlar yaratdi.

Shuning barobarida ustozi R.Qo'ng'urovning hayoti, ibratli ilmiy pedagogik faoliyati haqida “Bo'lub ilmi hikmatda ustodi fan” nomli kitob  yozdi. Darvoqe, domlaning rahbarligida olimlik darajasiga yetgan Azamat Pardayev, Shavkat Mahmadiyev, Baxtiyor Xolmuhammedov, Dilbar O'rinboyeva, Svetlana Umirova, Orzubonu Yusupova kabi shogirdlari ayni paytda bu kishi bilan bir safda tilshunoslik fanidan saboq bermoqda.

Olimning yutug'i shundaki, u ilm-fanni inson hayotini tabarruk qilguvchi jarayon sifatida  tushunadi. Nafaqat shogirdlari balki mahalla-ko'y oldida ham tilimizning latofati, adiblarning mahorati haqida gapirishdan erinmaydi. Ilmiy-adabiy davralarda ham doimo faol, ilm kishilarini e'zozlaydi, shogirdlarini ham shunga da'vat etadi. Ayniqsa, boshqa mintaqada yashasa-da, O'zbekiston xalq shoiri Usmon Azim, hofiz va olim Nazirjon Nazarov, adib va olim Siddiq Mo'min, professor rahmatli Omonulla Madayev, Yormat Tojiyev singari ziyolilar bilan muntazam muloqotda bo'lganligi bu insonning yuksak ma'naviyatidan darak.

Suyun hoji hayoti davomida boyligu mansabga intilmadi, 30 dan ziyod ilmiy to'plamlarga muharrirlik qildi, 40 dan ortiq kitoblar yozdi. Ustozlari boshlagan ishni davom ettirib, “O'zbek tilining chappa lug'ati”, “Samarqandlik tilshunoslar” kitobini nashr ettirdi. Umuman bu inson ziyolilarning eng yaqin maslahatchisiga aylangan, shogirdlarini izlab topadi, ularga qo'lidan kelgancha yordam beradi. Davralarda biror kishining xatosini gapirganini eshitmaganman. Aksincha, suhbatdoshlarini bir-biriga nisbatan mehr-muhabbatli bo'lishga chorlaydi. Yoshlarga esa yomon so'zlarga mayl qilmaslikni, fitnalarga aralashib qolmaslikni tayinlaydi. Ehtimol shuning uchundir u kishi bilan suhbat quruvchilar juda ko'p.

U bilan qariyb qirq yillik birodarman. Hatto Haj safariga ham birga borib keldik. Bu yillar mobaynida qancha suvlar oqib ketdi, bu boshlar hayot yo'li deb atalgan so'qmoqlarda nelarni ko'rmadi, ne sinovlarga duch kelmadi deysiz! Ana shu oson bo'lmagan dolg'ali yillarda undagi iroda, toqat, shukronalik, nafsni tiya bilish xislati, bundan tashqari otadan meros o'tgan intizomlilik, mulohazalilik hayot sinovlaridan o'ta olish imkoniyatini berdi. “Sabrning tagi sariq oltin” deganlaridek, u sabr qilib oltindan qimmat shuhrat topdi. Hozirda ko'ksini “Shuhrat” medali bezab turibdi. Bu yil Prezidentimiz Farmoni bilan Suyun Karimov “O'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan yoshlar murabbiyi” yuksak unvoni bilan taqdirlandi.

2010 yili Samarqand davlat universiteti professor Suyun Karimov 60 yilligi sharafiga ilmiy-nazariy konferensiya o'tkazdi. Tantanali anjumanda taniqli olimlar tashrif buyurib, tilimizning ahamiyati va nazokati haqida ma'ruzalar qilishgandi. Shunda Suyun hoji ko'plab ustozlari qatori ukasi, huquqshunos Egamberdiga ham to'n yopdi. Kimlargadir erish tuyulgan bu holatga men havas qildim. Chunki uning davralarda “Allomalarimiz seni yaxshi-yomon kunda ham birdek yaxshi ko'radigan qavmu qarindoshlarning hurmatini joyiga qo'y”, degan gapini ko'p bor eshitganman. Vo darig'ki, bir-ikki yil o'tgach ukasining to'satdan vafot etganida Suyun domla o'shanda naqadar oqilona yo'l tutganini anglab yetdim. Aytganday, u “Ukajonim – jigarbandim Egamberdi” degan kitob ham yozgan.

Bir kuni shogirdlari Suyun domladan kamtarlik, oddiylikning manbai nimadir, deb so'rashgan. Shunda u kishi “Ukalarim, inson qalbining halovati, hayotining farog'ati, ilmining kamoloti, muddaosining adolati, eng avvalo, uning samimiyatidadir” deb javob bergan. Shu kunlarda o'zining 75 yilligini kutib olayotgan aziz birodarimizga, mustahkam sog'lik, omad hamisha esh bo'lsin!

Abdushukur MUHAMMADQULOV,

mehnat faxriysi.