Yangi va yaxshi kitob o'qish quvonchi

Mevaning ertakisi boshqacha bo'ladi. Qahraton qishdan keyin “intizorlik torta-torta” yetishgan ne'matni qo'lga olganlar “omonlik-somonlik, hech ko'rmaylik yomonlik”, deb ko'zga suradi. “Tilda, fikrda, ishda birlik!” to'plami ham “Jadid” gazetasining matbuotimizdagi “erta pishar nav” ekanini ko'rsatib berdi.

Bir yillik ijod mahsulining qaymog'i yig'ilgan kitob rangli, bezakli, sifatli holda nashr etilgan. Ham qog'ozning, ham so'zning salmog'i bor. Taniqli ijodkor Ikrom Bo'riboyev ta'biri bilan aytganda, yaqin odamingizga hadya sifatida bersangiz arziydigan muhtasham to'plam. Ammo shunday kitobni qo'shqo'llab berib yuboradigan mard bormi? Bor ekan.

Kerak paytda kerakli joyda bo'lishning hikmati ko'p. Baxtli tasodif tufayli kamina “Jadid” gazetasi bosh muharriri, O'zbekiston xalq shoiri Iqbol Mirzoning xonasida shunday vaqtda paydo bo'ldimki, hurmatli ijodkorimiz oltin yombisidek taxlab qo'yilgan kitoblardan birini hadya qildi.

Kitobni poytaxti azim ko'cha­larida, metroda, universitetda namoyishkorona olib yurdim. Ko'rganlar havas va hayrat bilan qaradi. O'zimcha o'yladim: buyam bir targ'ibot-da.

* * *

Odatda bu kabi nashrlar tashabbuskor va homiylarga min­natdorligu maqtov ruhidagi muqaddimadan boshlanadi. Yo'li shunday bo'lsa kerak, har holda odamlarga shukur qilmagan, Yaratganga ham shukur qilmaydi, degan hikmat bejiz emasdir. Bandaga shukur esa minnatdorlik ko'rinishida bo'ladi.

Ushbu kitob esa Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning gazeta tahririyatiga yo'llagan tabrigi bilan ochilgan. Go'yo Davlatimiz rahbari yangi gazeta va u orqali ziyolilarimizga ishonch yorlig'ini topshirganday.

Shuningdek, “Jadid”ning tashkil etilishi O'zbekiston Qahramoni Ibrohim G'afurovdek ustoz qatorida Sulton Rayev singari xalqaro miqyosdagi arboblarning quvonchiga sabab bo'lgani o'zgacha iftixor hissini bag'ishladi.

Aksar o'quvchilar kabi, avvalo, dizayn e'tiborimni tortdi. Suratlar juda sifatli, sun'iy intellekt yordamida chizilgan rasmlar ham o'zgacha chiroy bag'ishlagan. Zamon bilan hamnafas ijod. Xususan, Abdulla A'zam, Halima Xudoyberdiyeva, Sulton Rayevlarning suratlarida ajib bir mahobat ko'rdim.

* * *

Matnlar ham begona emas: 2024 yilda o'qiganimiz maqolalar, tadqiqotlar, sharhlar, suhbatlar, reportajlar, taqrizlar, esselar, nutqlar va boshqalar.

Modomiki, barchasi vaqtli matbuotda, ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarda e'lon qilingan ekan, ularni bir muqova ostiga jamlash ehtiyoji bormidi? Ha, bor ekan! Shiddatli asrimizda gazetaning yillik to'plamini ko'tarib yurishni tasavvur qila olasizmi? Mabodo, biron material zarur bo'lsa 52 ta sonni varaqlab chiqishni-chi? Internetdan qidirish uchun ham hech bo'lmaganda sarlavha yo muallifni eslab qolish kerak. Tahririyatdan ham so'rasa bo'ladi, ammo u yerdagilarning vazifasi beminnat xizmat ko'rsatish byurosi xodimlarinikidan farq qiladi…

Agar yuqoridagi sabablar bo'l­maganda ham baribir, yangi va yaxshi kitobning chop etilishi ijobiy hodisadir. Ayniqsa, yoshlar uchun tayyor qomus, ijodkorlar uchun mahorat darsligi. Misol uchun aytaman-da.

Mutolaadan so'ng kitob mun­darijasidan ba'zi sahifalarni belgilab qo'ydim:

58. Abdulla A'zam. “Navoiy yomon bo'lsa, sen yaxshi bo'l…”
59. Abduqayum Yo'ldoshev. Halima ham o'tib ketdi, bilmadik.
60. Oqil Salimov. Sizga berilgan imkoniyatni asrang!
61. Muyassar Ibrohimova. Mate­matika masalani hayotdan oladi.
62. Nazir Muhammad Ayyad. Glo­ballashuv jarayonida Islom: mo''tadillik va bag'rikenglik.
63. Bahodir Iskandarov. Bas qiling, ey “mehri daryo” onalar!
64. Zarnigor Ibrohimova. “Bo­burnoma” Dante diyorida.
65. Ikrom Bo'riboyev. Hamma o'qiyapti. O'qing!

Qisqa ro'yxatning o'zida kimlar yo'q deysiz? Akademik, yozuvchi, shoir, jurnalist, ijtimoiy tarmoq faoli… Turli yosh vakillari. Shuning o'zi ham kitobning rang-barangligini, maqolalar xolis tanlanganini bildiradi.

* * *

Ba'zilar nasriy va nazmiy asar­larga mehr ko'p ko'rguzgan holda publitsistik kitoblarga andak nopi­sand qaraydi. Xuddi maqolalarda eslab qolishga, tagiga chizib qo'yishga loyiq gaplar bo'lmaydiganday. Darvoqe, ko'p qatori kitoblardagi o'zimga yoqqan satrlarning tagiga chizib, boshqalarga ham ulashaman.

“Tilda, fikrda, ishda birlik!” to'plamida ham ana shunday parchalarga duch keldim. Nomining o'zi butun hikmat!  Quyida yon daftarga ko'chirib qo'yganlarimdan ayrimlari:

Xayriddin SULTON,

yozuvchi:

“Shu asnoda beixtiyor bir savol tug'iladi: biz nega yengil-elpi tomoshalarni saqich chaynab, bodroq kavshab ko'riladigan konsertu filmlarni xush ko'ramiz? Sababi oddiy — ular bizni o'ylash, fikrlash degan tashvishdan xalos qiladi.

Mumtoz san'at esa buning aksidir. U shunchaki hordiq chiqarish vositasi emas, avvalo, qalb so'rog'i, vijdon qiynog'idir.

Mumtoz san'at asarlari odamzotni hayot haqida o'ylashga undaydi, oxirat kuni savol-javob muqarrar ekanini esga soladi. Dunyoga kelib halol-pok yashadimmi, ota-onam oldidagi qarzimni uzdimmi, farzandlarimga to'g'ri tarbiya berdimmi, xalq, millat, Vatan oldidagi burchimni ado eta oldimmi, degan og'ir-og'ir savollarni o'rtaga tashlaydi. Xohlasak-xoh­la­masak, bizni shu haqda mulohaza va mushohada yuritishga, insonlik maqomiga qaytishga majbur qiladi…” (Ikrom Iskandar. “O'zbek milliy ruhi zavol bilmagay”).

Shavkat AYuPOV,

akademik:

“Matematika masalani hayotdan oladi va uni matematik usullar bilan yechib, amaliy ravishda hayotga qaytaradi.

…Men doim matematikani o'rga­nishda o'qituvchining, ayniqsa, maktab o'qituvchisining o'rni juda katta ekanligini ta'kidlayman. Chunki bu fanning amaliy ahamiyati tushuntirib berilsa, o'zlashtirishi past bolalar ham qiziqib qoladi. Aksincha, murabbiy qolipga tushib, faqat qoida va teorema yodlatib, o'quvchilarning tushunmagan savollariga javob bermay dars soatini o'tkazsa, qarabsizki, ikki-uch darsdan so'ng bolalarda “Matematika umuman tushunib bo'lmas fan ekan”, degan noto'g'ri tasavvur hosil bo'ladi.

…Aslida matematika kishini mantiqiy fikrlashga o'rgatadi. Ko'p­chilik bu fanni faqat hisob-kitob mashqi deb tushunadi.  Ammo teoremani yodlab gapirib berishning o'zi yetarli emas. Aksincha, har bir qoidani tushunish, uning isbotini bilish zarur. Shundagina formulalar esda qoladi.

…Maktabda o'qituvchining roli beqiyosligi shundaki, u matematik muammoni yechgach, amaliyotda bu nimaga kerakligi, qaerda qo'llanilishini tushuntirib berishi zarur” (Muyassar Ibrohimova. “Matematika masalani hayotdan oladi”).

* * *

Kitobni xatm qilgach, yana muqovaga qaytdim. Pastki o'ng burchakka “1” yozib qo'yilgan. Demak, bu hali boshlanishi, seriya davom etajak. Harakat qilib yaxshi maqolalar yozsak, ajabmas, keyingi to'plamlarga biz kabi kaminai kamtarinlar ham kirib qolsak. Shunaqa, zebo kitobda isming chiqsa ana natija-yu, qanday zo'r rag'bat! Nasib etsin.

Haqiqatan ham kitob “Jadid”­chilarning xalq va davlat oldidagi ilk katta hisoboti bo'ldi. “So'zumni o'qub anglag'aysen o'zumni”, deb yozadi hazrat Zahiriddin Muhammad  Bobur. Shu ma'noda to'plam bilan tanishib chiqqanlarda gazetaga baho berish imkoni tug'iladi.

Yurtdoshlarimizni, yurtimiz ziyo­li­larini haqli ravishda “Jadid”gazetasi kutubxonasi” seriyasining boshlanishi, ilk kitobning chop eti­lishi hamda katta taqdimot bilan chin yurakdan qutlasak arziydi. Axir, “hamkasb yutug'idan quvonmoq ham baxt” (Omon Matjon). Kitob ustida mehnat qilgan barchaga tashakkur!

Otabek BAKIROV,

“Yoshlar kundaligi” jurnali muharriri.