Yana gazeta obunasi va mutolaa haqida

Xorazmda ayrim rahbarlar matbuot nashrlarini o'qimay qo'yishibdi…

Obuna mavsumi ham nihoyasiga yetib qoldi. Obuna bahonasida ko'pgina korxona va tashkilotlarga bosh urib chiqdik. Axir bugun targ'ibot-tashviqotsiz matbuot nashrlariga kamdan-kam odam obuna bo'lishi mumkin.

Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev bir necha yil muqaddam o'qituvchilar bilan muloqotlari chog'ida “Majburiy obunani yo'qotamiz deb, ixtiyoriy obunani ham yo'q qildik” deganlari hamon yodimizda. O'shanda axborot texnologiyasi rivojlangan mamlakatlarda bosma nashrlar millionlab nusxalarda chop etilishi misol sifatida aytilgani ham haqiqat.

Ammo Xorazm viloyat maktabgacha va maktab ta'limi boshqarmasi rahbari: “Tepa”dan faqat 7 ta gazetaga ko'rsatma borligi, biz ham o'z gazetamizni shu nashrlar ro'yxatiga qo'shtirib bilsakgina, obuna bo'lishi mumkinligi”ni bildirdi…

Hatto Xorazmdagi tibbiyot kollejlari rahbarlari ham “bironta gazeta va jurnalga obuna qilolmasliklarini” aytishdi. O'qituvchiki, mutolaadan uzoqlashsa… o'quvchi va talabalar o'qisharmidi?

Balki, iqtisodiy baquvvat tashkilotlar ma'naviyatga xayrixoh bo'lishar degan fikrda, viloyatdagi qator banklarning rahbarlariga “obuna” deya og'iz juftlashimiz bilan, ular ham boshlarini sarak-sarak qilishdi. Aytishlaricha, hech ham iloji yo'q ekan. Obuna bo'linadigan nashrlar poytaxtdan rejalashtirilishi, qolaversa, hozir “hamma narsa telefonda bor”ligini aytishdi…

Xorazmdagi RANCH texnologiya universiteti rektori esa poytaxt gazetasidan tashrif buyurgan jurnalistlar bilan uchrashishni, gaplashib o'tirishni ham o'ziga ep ko'rmadi. Ushbu oliy ta'lim dargohi deb atalmish maskanning hatto kutubxonasida kundalik matbuot nashrlari yo'q ekan. Mana sizga xususiy ta'lim dargohining matbuotga munosabati!

Kontrakt to'lovlari “otning kallasidek” bo'lgan bu xususiy ta'lim muassasasida o'qiydigan talabalarni qo'ya turaylik, unda ishlovchi o'qituvchilar nahot birorta gazeta-jurnalga obuna bo'lishmasa?!

To'g'ri, obuna bo'lishlari majbur edi demoqchi emasmiz. Lekin bu dargoh ilm-ma'rifat maskani-ku! Yoki ular kelajakni faqat internetda, telefonda ko'rishadimi?!

Shunday qilib, barcha sohalar eshigiga bo'yin suqib chiqdik hisobi. Va ming afsuslar bo'lsinki, oddiy fuqarolar u yoqda tursin, hatto kattagina korxonalarning kattagina rahbarlari ham mutolaa qilmay qo'yishgan ekan!

Ming taassuf bilan aytish kerakki, bizningcha, matbuotga bunday munosabat baribir noto'g'ri. Axir bir paytlar, hatto Ikkinchi jahon urushi davrida va undan keyingi og'ir o'tish yillarida ham gazeta-jurnal xalqimizning sevimli mutolaa manbai bo'lgan.

Albatta, u paytlar hozirgidek kompyuter, telefon, ijtimoiy tarmoqlar yo'q edi. Balki, shuning uchun ham hamma gazeta-jurnallarga obuna bo'lishgan. Kundalik nashrlar sotiladigan kioskalarga navbatda turishgan. Endi esa zamon shu qadar rivojlanib ketganidan endi nashrlarni o'qimasa ham bo'laveradimi?

Aslo-aslo bunday emas! Hozirgi ahvolga, ya'ni gazeta-jurnallarga bepisandlik, e'tiborsizlikning sababi faqat rivojlanishda emasga o'xshaydi. Negaki, yuqorida aytilganidek, nima uchun dunyodagi eng rivojlangan mamlakatlarda, xususan, AQSh, Angliya, Fransiya, Xitoy, Yaponiya, Turkiya, Hindiston va boshqa qator davlatlarda gazetalar hamon yuz minglab, millionlab nusxalarda chop etilmoqda? Qanday qilib? Nima uchun? Nima, ularda internet, telefon yo'qmi?

Demak, gap boshqa yoqda. Biz shunchaki mutolaa zavqidan bahra olish ishtiyoqini yo'qotib bormoqdamiz. Katta-kichik rahbarlar ham gazeta-jurnallarni o'qimasligi, hatto ming afsuski, umuman o'qimasligi bilan maqtanishlarini qanday baholash mumkin?

Madaniyatimiz, ma'rifatimiz…

Ha, ma'naviyatimiz oqsadi, deymiz. Mutolaadan uzoqlashgan odamni nima deyish kerak? So'kong'ich hokimlar-u mushtumzo'r ayrim boshliqlar ma'naviyat va madaniyatni telefondan o'rganishyaptimi shunda?

Shubha yo'qki, bundaylar kitob, gazeta-jurnalni doimiy o'qishganida edi, odamlarga aslo salbiy munosabatda bo'lishmas, bo'lisha olmas edilar.

Hozir: “Agar gazeta-jurnallar zo'r chiqsa, o'qishli bo'lsa, odamlarning o'zi obuna bo'lishadi”, deydiganlar bor.

Hozir: “Gazeta-jurnallar xalqning dardini aytmaydi, o'qiydigan hech vaqosi yo'q, qiziq emas”, deydiganlar bor.

Bu e'tirozlar ham mutlaqo noto'g'ri, asossiz demoqchi emasmiz. Lekin e'tirozmandlardan: “Siz qaysi nashrni oxirgi marta o'qib ko'rdingiz?” deya so'rasangiz, miq etishmaydi. Hatto biror nashrga ko'z tashlaganini eslolmaydilar ham! Shunday bo'lgach, nashrlarni yaxshi-yomon deyishga qanday haqqingiz bor, deb so'rashga haqlimiz.

Yangi O'zbekistonda ro'yobga chiqarilayotgan ulkan o'zgarishlar, bunyodkorliklar, beqiyos islohotlar mazmun-mohiyatini, Prezidentimizning xalqchil siyosatini yoritib borish, o'qishli, zalvorli publitsistik chiqishlarni ijtimoiy tarmoqlar emas, haqiqiy matbuot amalga oshira oladi. Shuning uchun ham barcha sohalarga, tizimlarga yetakchi nashrlar borishi kerak. Imkon qadar “Ma'naviy savatcha” loyihasi tashkil etilib, yurtimizdagi har bir xonadonga hech bo'lmaganda bir-ikkita gazeta-jurnal kirib borganda edi!

Va yana kelajagimiz egalari bo'lgan maktablardagi o'quvchi yoshlarning qo'lida bir paytlardagidek “G'uncha”, “Gulxan”, “Tong yulduzi” singari nashrlar bo'lsa edi. Hech bo'lmaganda har bir maktab kutubxonasiga ana shu nashrlar yetib borsa edi…

Yana hech bo'lmaganda har bir o'qituvchi, shifokor, olimu fuzalolar, katta-kichik rahbarlar ham o'zlarining qiziqqan nashrlariga obuna bo'lishsa edimi!

Nima, shu ish juda qiyinmi? Imkonsizmi? Bizningcha, qalovi topilsa, qor yonadi deganlaridek, bu vazifa birinchi navbatda turli tadbirlar uyushtiradigan Ma'naviyat va ma'rifat markazining, ilm dargohlarining, mahallalarga bosh bo'lgan tashkilotlarning e'tiborida bo'lishi kerakka o'xshaydi.

Axir Prezidentimiz hech qachon hech kimga “obuna bo'lmanglar” deganlari yo'q. Aksincha, Davlatimiz rahbarining matbuot va ommaviy axborot vositalariga so'z erkinligini berganligi, mamlakatda ochiqlik siyosatini qo'llab-quvvatlayotganlarini hammamiz yaxshi bilamiz. Bu ulug'vor qadamlarni butun dunyo afkor ommasi ham doimo e'tirof etadi. Shunday ekan, Yangi O'zbekistonni bunyod etish, uchinchi Renessans poydevorini mustahkam qo'yishda, hech shubhasiz, matbuot ham ulkan ahamiyat kasb etishi muqarrardir.

Hozircha esa shu narsaga amin bo'ldikki, boshqa hududlarni bilmadik, ammo Xorazmda mutolaa san'ati juda-juda oqsab qolgan…

Feruza TANGRIBERGANOVA,

O'zbekiston Jurnalistlar uyushmasi a'zosi.