Ko'ngil kechinmalari. Qaytish…
Qaniydi imkoning bo'lsa, qurbing yetsa-da ota-onangga chet ellarni ko'rsatib kelsang. Davringda dunyoni ko'rsalar senga dunyoni ko'rsatganlar. Qaniydi…
…Ayam bilan telefonda gaplashdim. Qishloqda chiroq o'chibdi. Aytishicha, kuniga 3-4 soat o'chayotgan ekan. Men keng va yorug' shaharning qoq o'rtasida, ishdan qaytib mashina boshqarib ketayotgan edim. Rul chambaragini g'ichirlatib mahkam qisaman. “Bekor!”. Mana bu men ko'rib turgan rang-barang chiroqlarning bari bekor. Ota-onam qishloqda, yolg'iz. Onajonim sham yoqib, zerikkanidan qaysidir jurnalni o'qib chalg'igan bo'lyapti, sinib qolgan ko'zoynagini tuzatganicha. Bir-birlariga qarab sog'inadi, sog'inishni unutgan farzandlarini. Huvillagan hovli, chang bosib yotgan xonalar battar qizdiradi bu jarayonni. Sog'inish bilan tonglar otadi… “Men bu yo'llarda yurishga haqlimanmi?!”.
“Qaytay, aya, qaytay shu qishloqqa. O'sha taraflardan o'zimga mosroq ish chiqib qolar. Amallab ketarman”. Xayolim joyidamas. Tortaveradi qishloq, tortaveradi sog'inch, ko'nglimning bir chetida hadik ham yo'q emas. Ular qariyapti… “Yo'q, sendan umidim katta, bilasan-ku! O'sha taraflarda oilang bilan tinch-totuv yashasang, unib-o'ssang, deyman. Qishloqda hech vaqo yo'q, bolam!”. Ko'nmaydi. O'zi kelmaydi. Kelsa ham ikki kunda bo'g'iladi. Ona zamin, kengliklar uni qistayveradi. “Ketaman, bolam…”.
Qizil chiroq. Taxminan 9-10 yashar bola mashinam oynasini taqillatadi. Hali o'zimga kelganim yo'q. Xayol surgancha oynani tushiraman. Qo'lidagi narsalarni ko'rsatib bir nimalar deydi. Tushunmadim, yonimdan ming so'm chiqarib berdim. “Bu yetmaydi. Onamning tug'ilgan kuniga sovg'a olmoqchiman, yetmaydi. Menga ko'p pul kerak. Undan ko'ra manavi narsalarni oling!”. Qo'lidagilarni ko'rsatib, iltijoli qaraydi. Barini oldim. “Uyingga ket, sovuq!”.
Oynani shoshib yopaman. Xuddiki, miriqib surayotgan xayollarim o'ynoqlab tashqariga qochib ketadigandek qizg'onaman. “…Tug'ilib katta bo'lgan uyda, ota-ona, aka-uka, opa-singil, nabira-yu chevaralar qurshovida oilaviy o'tirish, yoqimli va shirin suhbatlar qurish. O'tkinchi hayotda bir insonga shu davraning o'zigina yetarli va bu uning uchun ulkan baxt-ku aslida”. Kim maqsad bilan kimdir maqsadsiz, baribir vaqt o'tyapti. Odam qariyapti. Dadam kuchdan, ayam ko'z nuridan qolgan. Men nega hozir ular bilan emasman?! “Bu yerdagi yoqimli lahzalar, chiroyli manzaralar, yaqin ko'ringan insonlar, turfa mahsulotlar-u “jaraq-jaraq” pullarning bari bekor. Ildizingdan nari ko'karib keta olmaysan baribir”.
Yashil chiroq. Gaz pedalini qattiqroq bosaman. Sovg'a… Hech bo'lmasa shu ishni qoyillatdingmi, deyman o'z-o'zimga. Eslayman, xotiramdan chiqmaydi u kunlar. Bahor fasli edi. Dadamga sovg'a olib boraman. Ichimda alam, ko'zimda aksi. Hech kimga sezdirmay achchiq-achchiq yig'layman. Sovg'a uchun olgan kiyimim dadamga katta keladi…
Ota-onadan bo'lak kelajakni ko'zlab, taqdirni izmida uzoqlarda ko'p qolib ketibmiz. Va… buni davom ettiryapmiz. Odatda dadam mendan bir o'lcham katta ust-bosh kiyardilar. Shu taxminda kattarog'ini olib boraveribman. Sovg'a qilgan kiyimimni egniga ilganida esa bexosdan ko'nglim bo'zlab ketdi. Buni tasavvur qilish qiyin. Gavdasi ancha kichraygan, bir paytlar meni osmonga otadigan bilaklardan kuch qolgan edi. Nazarimda o'rnimiz almashib, endi men ulardan katta o'lchamli kiyimlarni kiyayotgandekman. O'zimni yomon ko'rib ketdim.
Uyga kelib, dadam meni bir paytlar otgandek o'g'limni osmonga otib ko'zlarimga yosh keladi. Uni bag'rimga mahkam bosib, xuddi ayamdek “atashkam” deb erkalayman.
Muhammadjon XO'JAYEV