Machay darasida…
yoki kinotasmaga muhrlanayotgan betakror qishloq hayoti
Surxon vohasining tog'li Boysun tumanida yangi badiiy filmni suratga olish jarayoni qizg'in bormoqda. Bu haqda keyinroq…
Saratonning jaziramasini hisobga olgan holda ertalab soat beshda yo'lga otlandik. AYoQShlardagi uzoqqa cho'zilgan navbat, yo'ldagi tezlikni taqiqlovchi belgilar, har chaqirimdagi ko'zga cho'pdek suqulib turgan “radar”lar og'ushida Machay darasiga soat to'qqizdan o'taverib kirdik. Turkiyadan kelgan mehmonimiz qiziqishi bois daraga kiraverishdagi suvtegirmon yonidagi katta tol tagida to'xtadik…
Hamrohlarimizdan kimdir televidenie xodimlari dam olishga chiqishgan shekilli, deyishdi. Qarasam uchta maxsus mashina, yana ikkita “Damas”, davlat raqami Toshkent shahriniki… odamlar ham notanishdek. Haydovchining mashinani o'ta ehtiyotkorlik bilan boshqarishiga qaraganda bunday qo'rqinchli va xavfli yo'llardan birinchi bor yurishi…
— Termizdan, hamkasblaringizmi deyman, — so'radi yo'ldoshlarimizdan biri.
— Vohaliklar bu yo'llarda qaltirab, mashinani toshbaqa yurish qilib haydashmaydi. Bular poytaxtdan, mehmon bo'lishsa kerak. Yo'lida ketaverishsin-chi, baribir bilib olamiz, — dedim ishonch bilan. Mehmonlar suvtegirmonda mayingina qilib tortilgan undan tandirda hozirgina yopilgan issiq nonlardan xarid qilishib, daryoning muzdek suviga botirib tanovul qilgan bo'lishdi. Yarim soatlardan o'tib biz ham dara bo'ylab yo'limizni davom ettirdik.
Sirtdan qaraganda, usta-hunarmand hozirgina bahaybat tolkosani tarashlab to'nkarib qo'ygandek. Ana shu tepalikni mahalliy aholi Kosatarosh, deb ataydi. Kunbotar tarafi besh yuz metrlik tik qoya Machay daryosini va darasini yanada vahimali hamda g'oyat mo''jizali qilib ko'rsatadi. Ha, mo''jizaning o'zi! Kosatarosh tepaligi, tik qoya tagida bir otar qo'y qo'tonlaydigan kamarlar bor. Bugun bu kamarlar sayohatchilar va ziyoratchilar xizmatida. Biz daryo bo'ylab “Xo'jamayxona” ziyoratgohi va dam olish maskanlaridan o'tib, kamarlarga yetganimizda boyagi notanish kishilar biri kamera, biri sepoya, biri sun'iy yoritgich ko'targancha, o'zaro nimanidir astoydil muhokama qilishayotgandek ko'rindi. Biz tanishish maqsadida xizmat mashinalari yoniga borib to'xtadik. Shu payt kalta bo'ylik, quyoshda qoraygan, latta qalpoq kiyib olgan kishi jig'ibiyron bo'lib, bizni ogohlantira boshladi. “Oka, betta turish, to'xtash mumkinmas. S'yomka ketvotti, hozir boshlavommiz”. O'zimni tanishtirib, bizning ham vaqtimiz yo'qligini aytdim. Haligi yigit juda dilkash inson ekan. Bir pastda hamma gapning tagiga yetdik.
— Sizlarni shu yerda dam olishga kelganlardan bo'lsa kerak, deb o'ylabman, — dedi O'zbekistonda xizmat ko'rsatgan artist, mohir kinorejissyor Farhod Xudoyberdiyev. — Taniqli yozuvchimiz Nazar Eshonqul asari asosida “Sunbula yoxud sust xotin” nomli to'liq metrajli badiiy filmni suratga olayapmiz. Bu kinoasarda boshdan oyoq qishloq odamlari hayoti tasvirlanadi. Turli sahnalar olinadigan joylar tabiati va xususiyatini obdon o'rgandik. Bugun kattagina sahna mana shu mashinalar yonidagi kamarda suratga olinishi kerak. Daraga atigi bir kunda yarim soatdan ko'proq quyosh nuri tusharkan, xolos. Biz shunga ulgurishimiz kerak, — dedi soniyalarni qizg'anayotgan bosh rejissyor.
Ijodiy jamoa zumda o'z o'rnini egallab, ishga kirishib ketdi. Operatorlar, aktyorlar, chiroq ustalari bosh rejissyorning ishorasini kutmoqda. Quyosh nurining daraga to'liq tushishiga o'n daqiqacha qolgan. Biz ham suratga olish maydonidan ancha uzoqroqqa ketdik. Suhbatni bo'lajak kartina direktori Mirsoliq Azizov bilan davom ettirdik.
— Bu film O'zbekiston milliy teleradiokompaniyasi buyurtmasiga asosan “O'zbekkino” agentligi tomonidan suratga olinmoqda. Ssenariy ijodiy jamoaga ma'qul keldi. Uni asar muallifining o'zi yozgan. Sahnalashtiruvchi rejissyor Husnora Rozimatova, bosh operator Elmurod Yo'ldoshev, sahnalashtiruvchi rassom Jamshid Valiyev, asardagi bosh rolni O'zbekiston xalq artisti Karim Mirxodiyev ijro etmoqda. “Sunbula yoxud sust xotin” badiiy filmini suratga olish uchun bejiz Boysun tumani manzaralari va sharqiroq daryo oqib o'tayotgan Machay darasi tanlanmadi. Bu yerda hamma narsa tabiiy va betakror. Bunday tabiat manzaralari boshqa joylarda kam uchraydi. Eng muhimi, bular asardagi voqealar jarayoniga, personajlar ruhiyatiga, milliy koloritetga juda-juda mos keladi. Noyob manzara va jug'rofik muvofiqlik kino mazmun-mohiyatini boyitadi, deb o'ylayman. Suratga olish jarayonlari tugaguncha ijodiy jamoamiz bilan Boysun tumanida bo'lamiz. To'g'risi, bu joylar jamoamizga yoqib qoldi.
Suhbat shu yerga yetganda kartina direktorini kimdir yo'qlab qoldi. Biz esa ijodiy jamoaning ishlariga rivoj va omad tilab yangi badiiy film premyerasida uchrashguncha, deya xayrlashib yo'limizda davom etdik…
Safar OMON,
“Hurriyat” muxbiri
SURATLARDA: (chapdan o'ngga) kartina direktori M.Azizov, kamina, sahnalashtiruvchi rejissyor Husnora Rozimatova, bosh rejissyor Farhod Xudoyberdiyev va suratga olish jarayonlaridan lavhalar.